Racisme sluimert in het keurige cricket: 'Er is echt wel iets aan de hand'

• Arthur Huizinga

Voor het eerst is een club van Pakistaanse oorsprong kampioen van de Nederlandse cricketcompetitie. Terwijl vorig weekend Max Verstappen in Zandvoort door een oranjezee zijn rondjes reed, voerde groen en wit de boventoon in de wijk Charlois in Rotterdam-Zuid. Het Rotterdamse Punjab was op eigen terrein met 55 runs te sterk voor VCC uit Voorburg. Alle spelers kregen een shirt met 'kampioen' op de voorkant. Op de achterzijde: 'Say no to racism'.

De eerste landstitel in de 30-jarige geschiedenis van de club werd overschaduwd door twee racisme-incidenten. Wat is er aan de hand in de Nederlandse cricketwereld?

Opmerking

Het begon met een incident op de voorlaatste speeldag van de reguliere competitie. Het Rotterdamse VOC en het Haagse HCC maakten allebei grote kans om de play-offs te halen.

De wedstrijd werd echter gestaakt nadat speler Dirk van Baren van VOC een als racistisch opgevatte opmerking had gemaakt naar Yash Patel, de wicketkeeper van HCC. "Fucking Indian", zou hij gezegd hebben.

HCC weigerde verder te spelen, de wedstrijd werd gestaakt en het bestuur van de KNCB kreeg een lastig dossier op het bord. Na enig wikken en wegen - en een toegewezen beroepszaak van de Haagse club - besloot de bond dat de wedstrijd moest worden overgespeeld.

Maar voor het zover kon komen trokken beide clubs zich terug "om verdere escalatie te voorkomen".

Schreeuwende blokletters

In de tussentijd was namelijk een zeer gevoelige foto opgedoken, met dit keer uitgerekend HCC als boosdoener. Op het eerste oog is het een keurig geordend whiteboard met de opstelling van HCC tegen Punjab en een waslijst aan tactische afspreken.

De pijn zat hem in de onderste regel, in schreeuwende blokletters: "Beat the behenchods!!!'

'Behenchod' (of bhenchod) is een scheldwoord in het Urdu en het Hindi, talen die in Pakistan en India gesproken worden en refereert aan incestueuze praktijken.

"Het was goed dat er geen spelers meer waren" vertelt Sulaiman Tariq, voorzitter en aanvoerder van Punjab. "HCC heeft dat bord achtergelaten in onze kleedkamers en daar werd het later gevonden door de schoonmakers."

"Natuurlijk hebben we daar toen melding van gemaakt bij de bond", vervolgt Tariq. "Dit kan gewoon niet."

Kort daarna nam HCC contact op met Tariq en werden excuses aangeboden. "Die excuses hebben we aanvaard en we hebben geen formele klacht ingediend bij de bond. Maar ik heb wel een verzoek gedaan om een breed onderzoek naar racisme in het Nederlandse cricket. Want er is echt wel iets aan de hand. Ik heb ergere dingen gehoord op en naast het veld."

Sluimerend

Milena van Not, algemeen directeur van de Nederlandse cricketbond (KNCB), onderkent de problemen. "Racisme is er, dat maakt alleen al dit voorval duidelijk. De afgelopen tijd hebben we veel voorzitters van verenigingen gesproken en ook die onderschrijven dat er een probleem is, waar we iets mee moeten. Nu is het vaak sluimerend, maar we moeten en gaan het bespreekbaar maken."

Of er de laatste jaren sprake is van een stijging in meldingen van racistische incidenten kan Van Not niet zeggen. "Cijfers hebben we niet. Tot nu toe registreerden we alleen meldingen als er een zaak van werd gemaakt, een boeking of een tuchtzaak. Dat is een van de dingen waar we werk van moeten maken."

"Cricket is een van de grootste sporten ter wereld en een van de meest multiculturele sporten van Nederland", vervolgt Van Not. "En over het algemeen gaat dat heel goed. Incidenten moet je boven water krijgen en bestrijden, maar belangrijker is het om bewustwording te kweken op alle niveaus. Er moet meer begrip komen voor elkaar. En daarvoor hebben we alle verenigingen nodig."

De cricketbond gaat serieus met dit onderwerp aan de slag. In overleg met de verenigingen gaat de bond met een plan van aanpak komen. De vorm en manier is nog niet helemaal duidelijk op dit moment.

Van Not: "Naast de input van verenigingen zelf, hebben we de hulp ingeroepen van onder meer NOC*NSF, andere sportbonden en bijvoorbeeld het Centrum Veilige Sport Nederland. En het staat op de agenda bij de komende beleids-bijeenkomsten met alle verenigingen de komende weken. Inclusiviteit is voor ons een kerntaak: iedereen is welkom en moet zich ook welkom voelen."

De geruchtmakende zaken vonden plaats in de top van het Nederlandse cricket. Maar juist op recreatief niveau schuurt het al jaren. Het keurige cricket, waarbij de lunch en de derde helft even belangrijk zijn als de wedstrijd zelf, is aan het verdwijnen.

Tegenwoordig is meer dan zestig procent van het ledenbestand van de cricketbond van niet-Westerse oorsprong. En die beleven het cricket vaak net iets fanatieker. Steeds meer cricketers uit de lagere klassen van de reguliere competitie zoeken hun heil in de Zami en Zomi (recreatieve wedstrijden op zaterdag- en zondagmiddag).

Op zoek naar de gezellige sfeer van vroeger.

"Ik denk niet dat de sportculturen schuren, maar er is wel een verschil", aldus Tariq. "De passie bij onze spelers is groot. En dat is logisch, want voor spelers met een achtergrond in Pakistan, India of Bangladesh is cricket sport nummer een. De derde helft is niet zo belangrijk, de passie voor de eerste en tweede is vele malen groter."

Recreatie versus ambitie

En dan heb je ook nog relatief veel nieuwe elftallen, die onderaan de ladder moeten beginnen. Zo krijgen recreatieve cricketers opeens te maken met ploegen die een stuk ambitieuzer zijn.

Volgens Van Not is die scheiding niet zo scherp. "Ik was niet zo lang geleden in Amstelveen aan het kijken bij recreatieve teams met vooral spelers met een niet-westerse achtergrond. En ook daar werd uitgebreid geluncht tussen beide helften."

Toch wordt gekscherend wel gezegd dat Punjab de enige Topklasser is waar de voertaal Nederlands is. Bij de meeste clubs is dat Engels, vanwege alle spelers uit de Angelsaksische toplanden in het cricket.

Ook het Nederlandse team, dat in oktober uitkomt op het WK T20 (de snelle cricketvariant, waarbij slechts 20 overs worden gespeeld per ploeg), telt een groot aantal spelers die het spel elders hebben geleerd.

Kijkend naar geboorteland telt de selectie van de Australische bondscoach Ryan Campbell vijf Zuid-Afrikanen, drie Australiërs, twee Nieuw-Zeelanders en een Engelsman; allen zijn inmiddels al lange tijd in bezit van een Nederlands paspoort.

Vier broers

Ook Saqib, Asad en Sikander Zulfiqar kwamen de afgelopen jaren uit voor Oranje. Met de Gorcumse drieling als blikvangers werd Punjab dit jaar kampioen. "Eigenlijk is dat een paar jaar eerder dan de bedoeling was."

Het Nederlands team haalde Tariq zelf niet, maar de 41-jarige bowler spreekt al jaren een aardig woordje mee op het hoogste niveau. "Ik was al kampioen geworden met het Schiedamse Excelsior '20 en ben naar Punjab overgestapt om in een vriendenteam te spelen. Na een paar maanden waren er nog twee spelers over, de rest was elders gaan spelen. Ik geloof dat recreatief en topniveau altijd hand in hand moeten gaan bij een club, anders valt de uitdaging weg."

Uitkijken naar Engeland en Pakistan

De titel werd bij Punjab gevierd met Pakistaanse trommels en dans. Die komen ook van pas als de grote Pakistaanse profcricketers in de zomer van 2022 naar Nederland komen voor drie interlands in het kader van de Super League. "Dat is zeker een droom voor ons. We hadden al van alles geregeld, van ontmoetingen met de spelers tot feest voor iedereen. Maar toen zette de coronapandemie een streep door die duels."

In juni 2021 speelde Nederland drie duels tegen Ierland in de Super League. In Utrecht was Oranje twee keer te sterk voor de Ieren.

"En vergeet ook de komst van Engeland, de West-Indies en Nieuw-Zeeland niet", vult KNCB-directeur Van Not aan. "Dat worden echt schitterende evenementen. Nu staat het Nederlandse cricket misschien even in een slecht daglicht. Maar ik ben ervan overtuigd dat we er op een positieve manier uit kunnen komen, zolang we het gesprek blijven voeren met elkaar."

"Cricket is zo multicultureel, de sport leent zich ervoor om een voorbeeld te zijn in de samenleving."