Personeelstekort leidt tot hogere lonen in veel sectoren: 'Nog nooit gezien'
Nu veel sectoren weer open zijn, zwelt het personeelstekort aan. Dat heeft vervelende gevolgen: op Schiphol blijven koffers liggen, er rijden minder treinen en restaurants zijn genoodzaakt koks uit Spanje te halen. Maar de tekorten leiden ook tot hogere lonen in veel sectoren, blijkt uit recent afgesloten cao's en een analyse van vacatureteksten door de ABN Amro.
"Dit heb ik nog nooit gezien", zegt Piet Rietman over de loonstijgingen. De econoom van ABN Amro doet onderzoek naar zogeheten incidentele loonontwikkeling. Dat zijn alle loonstijgingen buiten de cao-afspraken om. Dus bijvoorbeeld startsalarissen, promoties of een hoger loon door meer uren.
"De laatste jaren zijn dit soort incidentele loonontwikkelingen gemiddeld altijd negatief", zegt Rietman. De oorzaak: ouderen met hoge salarissen en vaste contracten gaan met pensioen, terwijl jongeren met flexcontracten en lagere lonen de arbeidsmarkt betreden. "Maar nu is de loonontwikkeling voor het eerst in zeven jaar positief."
Het is een indicatie dat de startsalarissen stijgen en meer mensen een promotie maken die een loonsverhoging oplevert.
Heropening horeca
Met name in de horeca zijn werkgevers vaker bereid de portemonnee te trekken. Iemand die in de bediening begon, kreeg vorig jaar juli nog gemiddeld 10,49 euro per uur, inmiddels is dat gemiddelde opgekrikt naar 11,08 euro per uur, blijkt uit de vacatures die Rietman bestudeerde. De snelste groei zat na de heropening van de horeca.
"Maar dat is nog steeds verdrietig laag", zegt FNV Horeca-bestuurder Edwin Vlek. Hij ziet dan ook niet dat horecapersoneel massaal van baan verandert omdat men ergens anders een veel hoger salaris kan krijgen. "Er is nog steeds veel angst om de baan te verliezen", zegt Vlek. "Door corona is er een afhankelijkheidspositie ontstaan. Met een vast contract kun je wel weg, maar vaak krijg je ergens anders niet meteen een vast contract terug."
Bovendien heeft veel horecapersoneel geen vast contract en blijft het hard werken voor weinig geld, zegt de vakbond. "Mensen zijn er ook klaar mee. Als ze weggegaan zijn uit de horeca, komen ze niet zomaar terug. Als er 10 of 15 procent salaris bovenop komt, is het vaak alsnog gunstiger om te werken in een andere sector. Daar krijg je vaak nog toeslagen om 's avonds of in het weekend te werken. In de horeca niet."
En dat ziet horecaondernemer Eveline Wu ook. Een deel van haar personeel werkt nu bij de GGD. "Daar verdienen ze bakken met geld, dus hoe ga ik hier tegenop bieden?" Ook haar huidige personeel krijgt meer salaris, zodat zij niet bij de GGD gaan werken.
Hoewel Wu geen personeel heeft ontslagen tijdens de verplichte sluiting van de horeca, heeft zij last van een tekort aan personeel door extreme drukte bij haar restaurants. "Een hoger loon bieden is de enige oplossing. Ik bied graag 200 of 300 euro extra salaris, als ik maar personeel kan krijgen. Zo'n groot personeelsprobleem heb ik de afgelopen 20 jaar niet meegemaakt", zegt Wu.
Hoger loon in cao's
Volgens Rietman van ABN Amro is het over de hele linie goed nieuws dat de lonen stijgen. "Het betekent dat in de komende jaren de cao-lonen gaan aantrekken. Vooruitlopend daarop doen ondernemers nu al wat ze kunnen om snel mensen te trekken."
Ook een eerste voorzichtige stijging in de cao-lonen is al te zien. In juli werden er twintig nieuwe cao's afgesloten. Gemiddeld liggen de loonafspraken daarin 2,3 procent hoger dan vorig jaar juli, blijkt uit cijfers van werkgeversorganisatie AWVN. Dat is de hoogste stijging in een jaar.
Volgens een woordvoerder van de AWVN wordt ook dit vooral veroorzaakt door de krapte op de arbeidsmarkt. De tekorten maken de onderhandelingspositie van werknemers sterker bij cao-onderhandelingen. Toch zijn de loonsverhogingen in cao's die nu worden afgesloten nog altijd lager dan voor de coronacrisis.
