CDA-achterban in beroering: extra bijeenkomsten in hele land

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

CDA-afdelingen houden vandaag en ook de komende dagen veel extra bijeenkomsten over de vraag hoe het verder moet met de partij nu Pieter Omtzigt de partij verlaten heeft. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS. Omtzigts uitgelekte stuk voor de CDA-evaluatiecommissie legde donderdag een bom onder de partij en twee dagen later gaf hij te kennen niet meer verder te kunnen bij het CDA.

Afdelingen spreken van "heftige gebeurtenissen" die velen diep geraakt hebben. Mensen zeggen dat ze "in shock" zijn over wat er is gebeurd en dat de gebeurtenissen grote gevolgen kunnen hebben voor de partij.

"Wij willen niet weg bij het CDA", zegt het Groningse statenlid Robert de Wit. "Maar we moeten wel kijken hoe het nu verder moet." Vanavond is er bij de provincie een extra beraad, evenals in Almere.

In Rotterdam komt de partij woensdag bijeen. "Onze appgroepjes ontploften de afgelopen dagen flink, maar ik geloof niet dat er nou echt discussie is over weggaan bij de partij", zegt het raadslid René Segers. "Een exit ligt niet voor de hand, maar er is natuurlijk werk aan de winkel. Bij de gemeenteraadsverkiezingen moeten we er weer staan."

Een CDA'er die anoniem wil blijven weet naar eigen zeggen wel wat er moet gebeuren: "Het roer moet radicaal om. We moeten meer terug naar het midden." Volgens deze CDA'er is er "iets mis" met de macht bij de politieke assistenten in Den Haag om prominenten heen. "Daardoor zijn we te veel naar rechts opgeschoven. We moeten terug naar onze kernwaarden."

Lijmpoging met Omtzigt?

De CDA-vereniging Midvoor, die al langer voor een middenkoers pleit en ook meer aandacht voor de kernwaarden wil, is zojuist met een verklaring naar buiten gekomen waarin wordt gepleit voor een lijmpoging met Omtzigt. De vereniging beseft dat dat geen gemakkelijke exercitie is, maar de partij zou het wel moeten proberen. "Niet nu, maar als Omtzigt hersteld is", zegt woordvoerder Bart van Horck. Hoekstra zei eerder vandaag ook te hopen dat Omtzigt terugkomt bij het CDA.

De verklaring, die verder pleit voor opheldering over het sponsorgeld waarover Omtzigt schreef, is ondertekend door 170 mensen. De club wil zich niet afscheiden van het CDA, maar wil een discussie over de positie van de partij.

Het partijstuk Zij aan Zij dat vorig jaar verscheen over de koers van het CDA bevatte daar al ingrediënten voor, maar dat stuk is volgens veel CDA'ers in de campagne overschaduwd door al het gedoe rond de lijsttrekkersverkiezing, en de late wisseling van lijsttrekkers die daarop volgde.

Versneld congres

Een andere groep CDA'ers, verenigd in de Stichting voor Sociale Christendemocratie, verzamelt handtekeningen voor een vervroegd partijcongres. Volgens hen staat de toekomst van de christendemocratie op het spel. Als het lukt de benodigde 300 handtekeningen te verzamelen, moet een congres binnen acht weken plaatsvinden. Niet alle afdelingen zijn voor zo'n vervroegd congres. Sommige willen eerst de bevindingen van de evaluatiecommissie afwachten, die de tegenvallende verkiezingsuitslag onderzoekt, "Eigenlijk moet die commissie juist meer tijd krijgen om langer en breder onderzoek te doen", zegt een CDA'er uit het midden van het land.

Nog onduidelijk is of het CDA de afgelopen dagen veel opzeggingen kreeg: het partijbestuur wil daar voorlopig niets over zeggen. Evenmin is duidelijk of de afdelingen vinden dat de partij nu moet stoppen met de formatieonderhandelingen: daarop komt geen eenduidig antwoord. Daarvoor hebben we de Haagse fractie, zeggen de meeste van de gesproken afdelingen.

Een fractievoorzitter zegt: "Ik vergelijk het altijd met een voetbalclub. We zitten nu in een mindere periode. Belangrijk is dan dat iemand de club bij de hand pakt en verder helpt. Ik ben benieuwd wie dat gaat doen. Het CDA is in ieder geval niet afgeschreven. Het is een partij met prachtige kernwaarden die nog steeds relevant zijn."

Een ander lid dat anoniem wil blijven: "Ik heb veel kritiek op heel veel dingen. Op wat er binnen de partij soms is gebeurd, maar ook op de manier waarop Omtzigt zijn kritiek verwoordde in het memo aan de partij. Niet alles van wat hij schrijft klopt. Maar over sommige zaken waar hij de zere vinger op legde moeten we een flinke discussie hebben." Opstappen is toch geen moment bij hem opgekomen. "Absoluut niet. Dit zijn juist tijden dat je er moet zijn voor elkaar en voor de partij."

Naschrift: Voor dit artikel is ook contact gezocht met de opstellers en ondertekenaars van de brandbrief die een twintigtal CDA-afdelingen enkele weken geleden stuurde. De verontruste CDA'ers riepen het bestuur op niet verder te gaan onderhandelen met Rutte en de VVD. Van deze groep is vandaag nog niemand bereikt.