Onbeveiligde overwegen veel gevaarlijker dan gedacht, per direct maatregelen

• Jorn Kompeer

  redacteur Binnenland

Een groot deel van de onbewaakte spoorwegovergangen in Nederland is veel gevaarlijker dan gedacht. Bij een aantal overwegen is het risico zelfs zo groot dat er per direct maatregelen worden genomen. Die zijn het gevolg van een groot onderzoek van ProRail en de Nederlandse Spoorwegen naar onbewaakte spoorwegovergangen in heel Nederland.

Een van de belangrijkste conclusies daarin is dat er geregeld zwaar beladen verkeer van de onbewaakte overgangen gebruikmaakt, zwaarder dan waar treinen op hoge snelheid op zijn berekend. "Dat is een extra groot risico voor de overweggebruiker, maar ook voor de treinreiziger", zegt ProRail-directeur Ans Rietstra. "Daarnaast blijkt dat dit zware verkeer er vaak langer over doet om de overweg te passeren dan we tot nu toe dachten."

President-directeur Marjan Rintel van de NS is ontsteld over de conclusies. "We moeten ervan kunnen uitgaan dat treinmedewerkers en -reizigers elke dag veilig thuis kunnen komen." Daarom nemen de spoorbedrijven per direct maatregelen.

Zo gaan treinen vanaf nu langzamer rijden bij de gevaarlijkste onbewaakte spoorwegovergangen, 90 kilometer per uur in plaats van 120 of 140. Mogelijk gaan reizigers daar ook iets van merken in de dienstregeling. Ook krijgen honderden NS-treinen andere kleuren aan de voorkant, zodat ze meer opvallen.

Hooghalen

Het onderzoek volgde op een ongeluk op een onbewaakte spoorwegovergang in Hooghalen, in Drenthe. Daar kwam vorig jaar mei een NS-trein in botsing met een tractor met een zware aanhanger vol zand. De 58-jarige machinist van de trein kwam bij het ongeluk om het leven. Het ongeluk maakte veel emoties los in de spoorsector.

Dat de onbewaakte overwegen gevaarlijk kunnen zijn, bleek ook afgelopen weekend weer. In het Twentse Zenderen kwam zondag een automobilist om het leven op een onbewaakte spoorwegovergang toen hij werd gegrepen door een goederentrein. "Ongelooflijk zuur", noemt ProRail het ongeluk, aangezien de onbewaakte overweg volgende week definitief gesloten zou worden voor gemotoriseerd verkeer.

Lange adem

Dat het laten weghalen van een onbewaakte overweg vaak een kwestie is van een lange adem, weet ook Jan Roelof Thijn uit Broekhuizen. De melkveehouder heeft twee stukken land die gescheiden worden door de spoorlijn tussen Assen en Meppel. Vooral in de zomer moet hij daar geregeld overheen. "Een paar jaar geleden is er ook een kalf onder een van de treinen gekomen."

De boer wilde al jaren af van de overweg vanwege de onveiligheid, maar dat ging moeizaam. Na het ongeluk in Hooghalen, vorig jaar mei, meldde hij zich opnieuw bij ProRail, "en toen leek er opeens wel vaart in de zaak te komen". Inmiddels zijn afspraken gemaakt om een weg aan te leggen naar een bewaakte overweg in de buurt. Ook komt er een onkostenvergoeding voor de boer die straks langer onderweg is naar de overkant.

Waarom het passeren van de onbewaakte overweg zo spannend is, vertelt melkveehouder Jan Roelof Thijn in deze video:

Dat het opheffen van onbewaakte overwegen vaak lang duurt, heeft meerdere oorzaken, zegt ProRail-directeur Ans Rietstra. "Vooral de overleggen met provincies, gemeenten en landeigenaren leiden vaak tot vertraging." Partijen wijzen geregeld naar elkaar en het is niet meteen vastgelegd wie het probleem moet oplossen en betalen. ProRail hoopt dat nieuwe regels van het ministerie daarbij gaan helpen.

Vooral spoorbeheerder ProRail gaat over de veiligheid van de spoorovergangen. Toch zijn de onderzoekers ook kritisch over de rol van de NS, die volgens hen jaren een te afwachtende houding aannam en te weinig verantwoordelijkheid nam voor de veiligheid van de overwegen.

De twee spoorbedrijven hebben nu afgesproken bij de onbewaakte overwegen meer samen op te trekken. "Het gaat wat ons betreft echt te langzaam. Het feit dat er op het druk bereden Nederlandse spoor nog steeds zoveel onbeveiligde spoorwegovergangen zijn, vinden wij te gek voor woorden", aldus Rintel van de NS.