Haagse plannen: hoe de politiek de volgende pandemie bestrijdt
Al een jaar staat alles in het teken van de coronacrisis en dat zal nog wel een tijdje zo blijven, niet in de laatste plaats voor politiek Den Haag. Toch bereiden partijen zich ondertussen ook al voor op de volgende virusuitbraak, als je de verkiezingsprogramma's mag geloven. Bijna alle dertien zittende partijen zeggen dat ze lessen willen trekken uit deze crisis om een volgende pandemie beter te bestrijden.
De meeste aandacht gaat uit naar de bestrijding van de gevolgen van een uitbraak. De politiek is de chaotische taferelen van het voorjaar rond beschermingsmiddelen niet vergeten. Niet verwonderlijk, want een rits Tweede Kamerdebatten stond toen in het teken van mondkapjes, handschoenen en schorten voor zorgmedewerkers. Later kwamen daar de strubbelingen over testvloeistof en de testwattenstaafjes ook nog bij.
Zwendel en woekerprijzen
Dat nooit meer, is het idee. Veel partijen willen een "strategische reserve", "noodcapaciteit" of "ijzeren voorraad" aanleggen van hulpmiddelen. Wie de spullen moet verzamelen, daarover lopen de meningen uiteen. De PVV wil de voorraden binnen Nederland houden, zodat we ons niet "voor zulke belangrijke spullen moeten begeven op een internationale markt van zwendel en woekerprijzen". Ook onder meer VVD en SP mikken erop de binnenlandse pakhuizen te vullen. De EU-gerichte partijen D66 en GroenLinks zien meer in Europees inkopen.
We willen niet langer afhankelijk zijn van een paar grote farmaceuten en verre landen als China en India.
De productie van beschermingsmiddelen, medicijnen (en grondstoffen) moet ook dichter bij huis, vindt het grootste deel. "Voor belangrijke geneesmiddelen en hulpmiddelen willen we niet langer afhankelijk zijn van een paar grote farmaceuten en verre landen als China en India", schrijft het CDA bijvoorbeeld. Hiervoor wenden meerdere partijen hun blik naar Brussel. Een fabriek bouwen is complexer dan een pakhuis volstoppen - en dat maakt samenwerking dus noodzakelijk, is daarbij de gedachte.
Maar een virusuitbraak bestrijden gaat niet alleen om middelen en medicijnen, het gaat ook om bedden. Dat is immers waar dit kabinet het coronabeleid op baseert: strengere maatregelen als de zorg overbelast dreigt te raken. "Vergroot de ziekenhuiscapaciteit", schrijft bijvoorbeeld Denk. Ook Forum voor Democratie pleit voor structureel meer IC-bedden.
Toen het er echt op aan kwam, hadden de GGD's te weinig capaciteit om hun werk goed te doen.
Veel andere partijen zetten in op flexibel opschalen. PVV heeft het over reserveapparatuur en reservegebouwen die klaar moeten staan. En de partij voegt daar nog reserveverpleegkundigen en reserveartsen aan toe. De VVD wil een reservistenbestand aanleggen met oud-zorgmedewerkers en vrijwilligers voor noodgevallen.
Een aantal partijen richt zich op de capaciteit bij de GGD's. Die zijn belangrijk voor de aanpak van corona, bijvoorbeeld bij het testen en bron- en contactonderzoek. schrijft GroenLinks. "Maar toen het er echt op aan kwam, hadden ze te weinig capaciteit om hun werk goed te doen." Het gros van de partijen mikt daarbij ook op meer centrale regie. "Het steeds afschuiven van verantwoordelijkheden zorgt voor getreuzel en onduidelijke regels", is volgens de PvdA een les van deze crisis.
Vleermuizen
Veel ideeën dus om de symptomen te bestrijden, maar er zijn ook partijen die willen kijken naar oorzaken. De VVD spreekt van "een toenemend risico op infectieziektes die van dier op mens kunnen overgaan". Volgens wetenschappers ligt het voor de hand dat vleermuizen de bron zijn van covid-19. De VVD wil dan ook investeren in onderzoek naar dergelijke infectieziekten.
Zoönosen kunnen uitgroeien tot een ware pandemie, met miljoenen dode mensen en dieren tot gevolg.
De ChristenUnie wil landbouw minder intensief maken. Dat draagt bij aan het voorkomen van infecties van dier op mens, schrijft de partij. D66 onderschrijft dat, maar wijt het ontstaan van zoönosen (infecties die van dieren op mensen kunnen worden overgedragen) ook aan ontbossing en handel in wilde dieren waardoor "mens en dier dichter op elkaar komen te leven". Met de focus op de dierenhandel raakt D66 aan de hypothese dat corona verspreid is via een markt in de Chinese stad Wuhan waar wilde dieren worden verhandeld.
Een partij die zou kunnen zeggen: 'we hebben het altijd al gezegd', is de Partij voor de Dieren. In hun programma voor de vorige verkiezingen in 2017 vroeg de partij al aandacht voor zoönosen. En in Zendtijd voor Politieke Partijen-onderwerp van een jaar later zegt de voiceover: "Zoönosen kunnen uitgroeien tot een ware pandemie, met miljoenen dode mensen en dieren tot gevolg."
In het nieuwste partijprogramma stelt de Partij voor de Dieren voor om het aantal dieren dat jaarlijks wordt geslacht (volgens de partij meer dan 640 miljoen) met zeker driekwart verminderen. "De bio-industrie is letterlijk ziekmakend, er moet zo snel mogelijk een einde aan komen", concludeert de partij.
Al met al best wat plannen en ideeën om pandemieën te bestrijden en voorkomen. Over haalbaarheid en betaalbaarheid zullen de partijen zich waarschijnlijk na de Tweede Kamerverkiezingen buigen. Hoewel de pandemie waar we middenin zitten nog wel even de boventoon zal voeren.
