Oeigoeren in Nederland trots, maar ook realistisch over uitspraak Tweede Kamer

China neemt in felle bewoordingen afstand van de motie waarin de Tweede Kamer de behandeling van Oeigoeren tot genocide bestempelt. China ziet de motie als "opzettelijke laster" en als een "grove inmenging in een binnenlandse aangelegenheid", laat de Chinese ambassade in Den Haag weten. De Kamer zou volkomen voorbijgaan aan de feiten en "gezond verstand".

De reactie van de ambassade komt voor veel Oeigoeren in Nederland niet als een verrassing. "Toch ben ik altijd wel teleurgesteld", zegt de 21-jarige Alerk Ablikim. Zijn vader, een bekende Oeigoerse schrijver, dichter en uitgever van kinderboeken, zit al sinds 2017 vast in wat China een heropvoedingskamp noemt.

"De officiële lezing was toen dat mijn vader en zijn zus een Oeigoerse vrouw zouden hebben geholpen om het land uit te vluchten. En dat zou strafbaar zijn." Alerk (hij wil graag met zijn voornaam aangeduid worden, naar Oeigoers gebruik) stelt zich op als een brug tussen de Nederlandse samenleving en de Oeigoerse gemeenschap hier. Hij spreekt zich uit over wat er met zijn vader en vele andere Oeigoeren is gebeurd.

In een door hen opgericht educatiecentrum in Zeist vertellen deze Oeigoeren over hun familieleden:

Naar schatting hebben al meer dan een miljoen Oeigoeren in Chinese strafkampen in de regio Xinjiang gezeten, waar zij te werk worden gesteld. Volgens de ambassade treedt China in Xinjiang op tegen terroristen en separatisten. Het buitenland heeft zich daar niet mee te bemoeien. De ambassade roept Kamerleden met klem op om de betrekkingen tussen Nederland en China niet in gevaar te brengen.

"Door voorafgaand aan verkiezingen de kwestie-Xinjiang te hypen, misbruiken Kamerleden de kwestie voor politieke doeleinden, zonder respect voor het recht. Dit toont hun onwetendheid en vooringenomenheid ten aanzien van China en hun egoïsme en bekrompenheid van geest."

'Symbolisch'

Deze week bestempelde het Canadese Lagerhuis en daarvoor ook de Amerikaanse regering de behandeling van de Oeigoeren al als genocide. Onder de Oeigoerse gemeenschap in Nederland heerst trots dat de Tweede Kamer eenzelfde positie inneemt.

"Nederland is het eerste land in de Europese Unie dat zo'n uitspraak doet. Wij voelen ons daardoor ook erkend als Nederlanders", zegt Alerk. Nu het nieuws over het standpunt van de Kamer goed is doorgedrongen, is het enthousiasme van de groep wel iets getemperd. "We realiseren ons dat het symbolisch is. Alleen de Tweede Kamer bestempelt het als genocide, niet het kabinet. Er zitten ook geen harde acties aan vast."

Ondertussen houdt China in de gaten of de uitspraak van de Tweede Kamer elders in Europa weerklank vindt, zegt NOS-correspondent Sjoerd den Daas. "Nederland is niet zo groot, maar het blijft wel een EU-land. Dit kan gevolgen hebben in EU-verband als meer landen zich op deze manier gaan uitspreken of als er vanuit Brussel een steviger stem komt om het woord genocide in de mond te nemen."

Alerk hoopt dat Nederland vervolgstappen zet. Een motie van D66 om de Olympische Winterspelen in 2022 in een ander land dan China te laten plaatsvinden, juicht hij toe. "Maar er zou ook een echt onafhankelijke commissie naar ons gebied moeten gaan om alle feiten boven tafel te krijgen. Om uit te zoeken wat er met onze familieleden is gebeurd en om contact met ze te kunnen krijgen."

Het belangrijkste doel is wat hem betreft een snelle sluiting van de strafkampen. "Zodat we kunnen stoppen met bloeden en kunnen beginnen met helen."