'Uitkering' koning terugkerend thema in Tweede Kamer
SP-Kamerlid Van Raak begint er vanavond tijdens de behandeling van de begroting van de koning in de Tweede Kamer vast en zeker over: het inkomen van koning Willem-Alexander, koningin Máxima, hun dochter Amalia en prinses Beatrix. Hij vindt dat "net als iedereen in een publieke functie" ook de Oranjes niet meer moeten krijgen dan de minister-president. Dat is zo'n 170.000 euro per jaar.
De koning zal in 2021 998.000 euro ontvangen, staat in de begroting en op de website van het Koninklijk Huis. Daarin zijn de kosten voor het personeel en materiële ondersteuning, meer dan 5 miljoen euro, niet meegerekend.
Het inkomen - officieel "uitkering" genoemd - van de Oranjes is al jaren een terugkerend thema bij de behandeling van de begroting van de koning. Niet alleen de SP, ook GroenLinks, de PvdA en regeringspartij D66 hebben keer op keer aan premier Rutte gevraagd of er niet iets kon veranderen.
Het debat over de begroting van de koning is live te volgen op NPO Politiek.
Ook willen deze partijen dat de leden van het koninklijk huis net als alle Nederlanders inkomstenbelasting betalen. "Bij een modern koningschap passen nu eenmaal geen uitzonderingen", zei PvdA-Kamerlid Recourt in oktober 2016. Dat is het jaar dat er ook ophef ontstond toen bleek dat de kroonprinses vanaf haar 18e jaar jaarlijks zo'n 263.000 euro op haar bankrekening zou krijgen, exclusief meer dan een miljoen euro voor personeel en materiële ondersteuning. Zelfs de VVD vond dat destijds wel veel geld voor een studente.
SP'er Van Raak zal ook vandaag van die belastingvrijdom een punt maken. "We willen af van die vreemde belastingprivileges." Hij hoopt op meer steun, misschien wel van D66. Deze partij wil, zo staat in het nieuwe verkiezingsprogramma, een zuiver ceremonieel koningschap, wil dat de koninklijke inkomens aan de normering van topkinkomens voldoet en vindt dat de koning "net als andere Nederlanders" belasting en sociale premies moet betalen.
Formatie
Maar D66-Kamerlid Sneller ziet dat er bij lange na geen noodzakelijke tweederdemeerderheid is om de Wet Financieel Statuut van het Koninklijk Huis (WFSKH) te wijzigen, waarin de financiering is vastgelegd. "Ik realiseer me dat die meerderheid er gewoon niet is. Misschien dat er na de Tweede Kamerverkiezingen bij de formatie nieuwe afspraken gemaakt kunnen worden."
Wel heeft Sneller voor de zomer een meerderheid van de Kamer achter zijn voorstel gekregen om inzage te krijgen in de zogenoemde B-component. Dat zijn die "personele en materiële kosten" die in de miljoenen euro's lopen. Het geld gaat naar hofpersoneel en andere zaken, maar onduidelijk is of er niet geld overblijft uit deze pot.
Samenleving
Sneller zegt dat de financiering van de Oranjes een kwestie is van een "lange adem". Met de linkse oppositiepartijen gaat hij bij premier Rutte aandringen op meer duidelijkheid. PvdA-Kamerlid Kuiken wil niet alleen meer "transparantie", maar ook dat de toelage van prinses Amalia inzichtelijk wordt.
GroenLinks-Kamerlid Özütok gaat een onderzoek vragen naar dat Financieel Statuut, waar de Tweede Kamer in 2008 nog unaniem mee heeft ingestemd. "Er moet meer transparantie komen", zegt zij. "Wij merken dat hierover ook vragen leven in de samenleving."
Het is de vraag of het GroenLinks-voorstel een meerderheid haalt, want de meeste rechtse en christelijke politieke partijen, zoals de VVD, CDA, ChristenUnie en SGP zijn heel tevreden over het koningshuis. "Het koningshuis kost geld, maar levert ons ook wat op", benadrukt CDA-Kamerlid Van der Molen. De VVD zegt te hechten aan de "verbindende rol" die de koning in Nederland speelt. "In het bijzonder tijdens crises, zoals we die nu rond corona meemaken", aldus Kamerlid Smals. De grootste oppositiepartij PVV was niet bereikbaar voor een reactie.
Supporters
"De meeste politieke partijen zijn trouwe supporters van de monarchie of accepteren haar op pragmatische dan wel electorale redenen", schrijft hoogleraar staatsrecht Paul Bovend' Eert in zijn gisteren verschenen boek De Koning en de monarchie, Toekomstbestendig?
De financiering van het Koninklijk Huis is "echt achterhaald", zo zei hij bij de NOS op NPO Radio 1. Maar het zittende kabinet en de zittende premier voelen er weinig voor om iets te veranderen, constateert hij. "Er worden steeds maar hele kleine stapjes gezet."
