Jarige Amalia krijgt vanaf haar achttiende jaarlijks anderhalf miljoen
Vandaag viert de kroonprinses haar zestiende verjaardag. Ze is duidelijk al doordrongen van haar toekomst. Toen ze hoorde dat haar vader koning werd, was haar eerste vraag aan hem: 'Hoeveel jaar ga jij het doen?', vertelde Willem-Alexander in een interview voorafgaand aan zijn inhuldiging. 'Zo van, dan kan ik alvast een streep zetten in mijn agenda'.
In april sprak Amalia zelf kort over haar rol als prinses van Oranje. Op Koningsdag in Amersfoort zei ze: 'Het is af en toe nog even onwerkelijk voor mij om te realiseren dat dit echt mijn leven is.' Amalia's toekomst ligt als oudste kind van de koning grondwettelijk vast. Want of ze wil of niet, koningin wordt ze. Er is geen regeling om de troon te weigeren.
Trouwen zonder toestemming
De enige mogelijkheid die de Grondwet haar biedt om eronder uit te komen, is trouwen zonder toestemming van het parlement. "Als geen voorstel van een toestemmingswet wordt ingediend (...), vervalt het lidmaatschap van het betrokken lid van het Koninklijk Huis zodra het huwelijk gesloten is. Hij verliest dan ook zijn opvolgingsrechten. Kinderen geboren uit zo'n huwelijk hebben ook geen recht meer op de troon", meldt de website van het Koninklijk Huis.
In de Grondwet is ook vastgelegd dat Amalia vanaf haar achttiende haar vader kan opvolgen als koningin. Mocht de koning overlijden voor ze meerderjarig is, dan is ze formeel wel koningin, maar is Máxima degene die als regentes voor haar waarneemt. Het koninklijk gezag kan Amalia pas uitoefenen als ze meerderjarig is.
Volgens de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis (WFSKH) krijgt ze vanaf haar 18e verjaardag ook een 'uitkering'. Die is bijna anderhalf miljoen euro per jaar, ruim 4000 euro per dag. Voor het grootste deel bedoeld voor 'personele en materiële ondersteuning'. Iets meer dan 250.000 euro is inkomen.
Over de hoogte van dat bedrag ontstaat met enige regelmaat opwinding. Drie jaar geleden wilden PvdA, PVV, SP, D66 en GroenLinks dat dit bedrag omlaag zou gaan, terwijl de Kamer eerder juist nog unaniem instemde met de hoogte van de uitkeringen van de Oranjes.
'Snotneus van 18'
Toen Willem-Alexanders achttiende verjaardag in de jaren tachtig van de vorige eeuw naderde, was er een soortgelijke discussie. Er ontstond een debat om de leeftijdsgrens voor het koningschap te verhogen van 18 naar 21, zodat de kroonprins later een uitkering zou kunnen krijgen.
Andrée van Es, toen fractievoorzitter van de PSP (de Pacifistisch Socialistische Partij, die opging in GroenLinks) merkte op: 'Voor mij maakt het niets uit of een snotneus van 18 zoveel geld krijgt of een snotneus van 21. Ik heb bezwaar tegen het feit dat leden van het Koninklijk Huis zoveel geld verdienen.'
In België is de kroonprinses, Elisabeth, al 18 geworden in oktober. Eerder dit jaar werd bekend dat zij voorlopig -zolang ze nog naar school gaat en studeert- geen aanspraak maakt op haar uitkering van ongeveer 900.000 euro.
Haar ouders, koning Filip en koningin Mathilde, willen hun dochter niet opzadelen met de verplichtingen die de uitkering (die daar dotatie heet) met zich meebrengt en daarom ziet ze ervan af, wil het verhaal. Volgens Belgische koningshuiskenners speelt ook de maatschappelijke discussie over de hoogte van het bedrag een rol bij de beslissing om af te zien van de dotatie.
In Nederland is de kans dat Amalia geen uitkering krijgt vanaf haar achttiende ongeveer gelijk aan nul. Hoewel ook voor haar geldt dat zij op haar achttiende vermoedelijk nog studeert, en hoewel ook in Nederland kritiek is op de hoogte van de uitkering voor de troonopvolger. Maar anders dan bij onze zuiderburen is het volgens de Rijksvoorlichtingsdienst hier 'in strijd met de wet' om af te zien van de uitkering aan Amalia.
In België moet op voorstel van de regering de uitkering voor de troonopvolger eerst nog bij wet worden vastgesteld terwijl de vermoedelijke opvolger van de koning van Nederland haar anderhalf miljoen euro automatisch krijgt, zo is vastgesteld in de WFSKH.
Met andere woorden: de Belgische regering moet volgens de wet aan de slag om de uitkering van Elisabeth te regelen, de Nederlandse regering kan volgens de wet niets doen om af te zien van de uitkering aan Amalia. Zelfs als zij of haar ouders dat zouden willen, dan is het niet aan hen maar aan de wetgever die wet te veranderen.
