Betogers Minsk: 'Een beetje bang maar we geven niet op'

• Ivo Landman

  redacteur Online

Na dagen van protest, hard ingrijpen door de oproerpolitie en meer dan 7000 arrestaties gaan de protesten tegen de verkiezingsuitslag in Wit-Rusland nog steeds door, iedere dag. Ze hebben wel een ander karakter gekregen, vertellen twee betogers uit Minsk. "Het protest is slimmer en creatiever nu. Mensen gebruiken sociale media en wisselen ideeën uit."

Overdag is het protest meestal vredig. Lange rijen demonstranten houden bloemen omhoog, wel voortdurend op hun hoede voor de speciale eenheden van de politie die opeens op kunnen duiken. "Ze komen zonder te waarschuwen op ons afrennen en beginnen meteen te slaan", zegt Denis Tsvetkov tegen de NOS.

De 38-jarige programmeur uit Minsk zag hoe een meisje, dat even eerder nog een bloem in een hek op het Poesjkinplein had gestoken, met wapenstokken werd bewerkt en werd afgevoerd. "Ze bewoog helemaal niet meer."

Denis moet het gesprek plotseling onderbreken. Zijn vrouw is bij een protest op hetzelfde plein en beantwoordt haar telefoon niet meer. Hij rent naar de plek, niet ver van zijn huis, en even later is hij terug. "Wat een stress. Ik dacht dat ze haar hadden. Maar haar batterij was leeg."

Op het plein zag hij dat het protest weer groter is dan gisteren. Hij gaat later vandaag zelf ook weer de straat op, met het risico te worden beschoten met rubberen kogels, traangas en schokgranaten. "Het lijkt wel oorlog soms, echt waar."

Op de Wit-Russische tv waren beelden te zien van gearresteerde jongeren die timide beloofden niet meer te gaan demonstreren. Met dat soort filmpjes probeert de regering van president Loekasjenko de betogers te intimideren. "Mijn familie zegt ook dat ik niet mee moet doen", zegt Denis. "Natuurlijk ben ik een beetje bang, maar ik moet doorgaan. Stoppen voelt als verraad aan de mensen die al zijn gearresteerd. En het gaat om onze toekomst. Ik heb een dochter van 12. Moet zij ook opgroeien met dit regime?"

In de inmiddels overvolle gevangenissen worden arrestanten slecht behandeld, zegt Gleb Pokatilo, een 44-jarige marketingconsulent die ook al dagenlang de straat opgaat in Minsk. "Het is vaak afzien zonder eten, water of hygiëne. En als ze worden vrijgelaten krijgen ze een briefje mee waarin staat dat ze voor de rechter moeten verschijnen, die ze opnieuw kan vastzetten."

Een van zijn collega's is ook gearresteerd. Haar telefoon lijkt inmiddels weer verbinding met internet te hebben, maar ze beantwoordt geen enkel bericht. Gleb vermoedt dat de politie probeert te zien met wie ze contact heeft. "Ze probeerde alleen maar jongeren tegen te houden die de confrontatie wilden aangaan met de politie. En toen hebben ze haar ook meegenomen. Ze is pas 18, hopelijk komt ze snel vrij."

Bij de protesten zijn volgens officiële cijfers twee doden gevallen, één door een schokgranaat, een andere door een hartaanval in de gevangenis, maar er gaan geruchten dat er tientallen doden zijn. Het zou kunnen, zegt Gleb. "Ze kunnen de officiële doodsoorzaak zomaar veranderen in een verkeersongeluk." Maar hij waarschuwt ook niet alle geruchten te geloven.

Ook Gleb is vastbesloten door te gaan met betogen, al was hij gisteren even bang dat het protest zou doodbloeden. "Toen het 4G-netwerk het weer deed, zagen veel mensen voor het eerst de beelden van hoe wreed het protest was neergeslagen. Ik dacht eerst dat ze daardoor niet meer de straat op zouden gaan, maar sinds gisteren zie je steeds meer vreedzame protesten. Ook leraren en artsen doen mee."

Die protesten zijn steeds slimmer georganiseerd, met hulp van sociale media, constateert hij. "De protesten zijn meer verspreid over de stad. We kunnen het wegverkeer af en toe stilleggen. Mensen geven elkaar tips en waarschuwen elkaar voor de oproerpolitie, zodat ze zich op tijd kunnen verstoppen. Sommige bewoners houden hun deuren open zodat betogers naar binnen kunnen vluchten."

Gleb was na een harde politieactie op het Poesjkinplein dagenlang angstig. "Maar gisteren zag ik collega's, vrienden en buren bij het protest. Nu heerst het gevoel: dit kan lukken."