Poetin en Erdogan in gesprek over crisis Syrië: wat te verwachten?

• Iris de Graaf

  redacteur Buitenland

De presidenten van Rusland en Turkije hadden altijd al een ingewikkelde relatie. Poetin en Erdogan zijn niet bepaald vrienden, maar hebben wel veel gezamenlijke belangen.

De oorlog in Syrië zet die relatie nu extra onder spanning. Helemaal doordat onlangs 33 Turkse militairen omkwamen in de Syrische provincie Idlib - mede door vuur van Russische troepen, die het Syrische regeringsleger steunen. De situatie in Idlib lijkt elk moment verder te kunnen escaleren.

En dus ontmoeten Erdogan en Poetin elkaar vandaag in Moskou om te praten. Wat staat er allemaal op het spel, en wat kunnen we verwachten van hun gesprek?

Tegenstrijdige belangen

De situatie in Idlib laat zien dat Poetin en Erdogan heel tegenstrijdige belangen hebben in Syrië. Het Syrische leger van Assad wil Idlib volledig in handen krijgen. Erdogan wil Assad juist weghouden uit het gebied, zodat er niet nog meer vluchtelingen naar Turkije komen. Hij steunt daarom de rebellen in Idlib, die tegen Assad vechten.

Ondertussen steunt Rusland Assad. Voornamelijk om een belangrijke speler te blijven in de regio en op het wereldtoneel. Maar Rusland wordt door beide partijen onder druk gezet. Wat nu?

Uitweg

Volgens correspondent Geert Groot Koerkamp is het voornaamste doel van vandaag alles op alles zetten om te voorkomen dat de situatie in Idlib verder uit de hand loopt. Daar heeft Rusland helemaal geen zin in, zegt hij. "Als er een gewapende aanval zou plaatsvinden vanuit Rusland, dan zou dat een conflict met een NAVO-land betekenen. Rusland wil niet alle NAVO-landen tegen zich hebben."

"Ook Turkije wil absoluut geen escalatie", zegt geopolitiek analist Isa Yusibov. "Turkije schoot in 2015 een Russisch gevechtsvliegtuig neer en kreeg toen enorme sancties opgelegd vanuit Rusland, onder meer op de export van groente en fruit en het toerisme. Dat was een enorme klap." Volgens Yusibov is de economische afhankelijkheid zo groot, dat Turkije dat niet nogmaals wil riskeren.

"Daar komt bij", vertelt Groot Koerkamp, "dat er op dit moment miljardenprojecten opgezet zijn tussen Rusland en Turkije. Zoals een gaspijpleiding van Rusland naar Turkije en een kerncentrale die Rusland gaat bouwen in Turkije."

Volgens zowel Groot Koerkamp als Yusibov komt het erop neer dat beide presidenten de provincie Idlib het niet waard vinden om er hun bondgenootschap voor op het spel te zetten.

Correspondent Lucas Waagmeester was deze week in Idlib. Dit is wat hij daar aantrof:

"De presidenten ontmoeten elkaar niet zonder een concreet resultaat, dus daar gaat wel iets uitkomen vandaag", zegt Groot Koerkamp. De verwachting is dat Poetin en Erdogan nieuwe afspraken gaan maken.

"De oudere afspraken over de verdeling van de provincie - dus wie waar de macht heeft - stellen niets meer voor. Die scheidingslijn bestaat niet meer. De meest reële oplossing is daarom het maken nieuwe afspraken om van daaruit de status quo te handhaven", aldus Groot Koerkamp. Dat resulteert dan in een bevriezing van de huidige situatie - een staakt-het-vuren.

Maar is dat houdbaar, een bevroren situatie waarin eigenlijk niets verandert? "Misschien niet op de lange termijn", zegt Yusibov. "Maar Rusland heeft wel veel ervaring met bevroren conflicten en laat ze liever doorsudderen dan actie te ondernemen".

Als Rusland uiteindelijk toch een kant moet kiezen, dan zal Poetin volgens Yusibov eerder Assad laten vallen dan Erdogan. "Rusland heeft Assad niet per se nodig. Ja, Syrië is een belangrijke bondgenoot, en Rusland wil zijn militaire bases in Syrië graag behouden. Maar wie er aan de macht is in Idlib, maakt Poetin niet zoveel uit. Dan zal Poetin eerder Erdogan willen pleasen."

Dat ziet Groot Koerkamp ook. "De Russen hebben een luchtmachtsbasis gekregen in Syrië. Ook wilden ze Islamitische Staat bestrijden, omdat veel IS-strijders uit Rusland en de Kaukasus kwamen. Verder wilden ze Russische wapens testen en gevechtservaring opdoen in Syrië. Dat hebben ze allemaal bereikt. Maar Poetin heeft er verder niet zoveel belang bij dat Assad Idlib helemaal onder controle krijgt."

Maar zover is het nog niet. Eerst een bevriezing van de situatie dus. "Wat de uitkomst vandaag ook wordt, voor de mensen in Idlib verandert er niets", verwacht Yusibov. "In Idlib zitten mensen die absoluut niet onder het regime van Assad willen vallen, dus uit zichzelf zullen ze niet naar andere plekken van Syrië gaan. Ook kunnen ze niet naar Turkije, want Erdogan houdt ze tegen. En Rusland is al helemaal niet bezig met het lot van de mensen in Idlib."

Bekijk hier waar de oorlog in Syrië om gaat: