Minder koperdiefstal, mede dankzij camouflagenetten en speurneuzen ProRail

• Jorn Kompeer

  redacteur Binnenland

Het aantal koperdiefstallen op het spoor is in jaren niet zo laag geweest. In 2019 waren er 65 meldingen van koperdiefstal, terwijl dat er in 2011 nog ruim 500 waren.

Spoorbeheerder ProRail schrijft de spectaculaire daling toe aan een reeks maatregelen, waarvan een deel is genomen samen met de politie. Zo wordt koper steeds vaker vervangen door ander materiaal. Ook liggen medewerkers van de spoorbeheerder soms nachten onder een camouflagenet te loeren naar koperdieven.

Koperdiefstal kan tot grote problemen leiden op het spoor. Koperen draden zijn cruciaal voor bepaalde systemen, zoals seinen en wissels. Een gestolen of vernielde kabel van een paar meter kan meerdere spoorwegovergangen platleggen. Het treinverkeer komt in zo'n situatie stil te liggen.

Dat koperdieven professioneel te werk gaan, weet Patrick Melisse. Hij is incidentenbestrijder bij ProRail en probeert de dieven een stap voor te zijn. "Elke dag rijden we een surveillance op zoek naar sporen van koperdiefstal in voorbereiding." Zo zijn de incidentenbestrijders extra alert bij platgetrapt gras of kapot geknipte hekwerken. "Koperdieven zijn vaak al een keer wezen kijken voordat ze gaan knippen", zegt Melisse.

Als er genoeg aanwijzingen zijn voor een geplande diefstal, licht ProRail de politie in en komen incidentenbestrijders met extra bevoegdheden in actie.

"Ik heb weleens zeven nachten achter elkaar onder een camouflagenet gelegen zonder dat er iets gebeurde. Pas de achtste nacht hadden we prijs", aldus Melisse:

Melisse en zijn collega's moeten de dieven tijdens zo'n nacht op heterdaad betrappen. "We moeten wachten tot het koper is doorgeknipt, anders is het geen diefstal en kunnen we er niks mee."

Volgens Melisse loont het zeker om nachten op de loer te liggen: "Koperdiefstal veroorzaakt veel schade. Niet alleen op het spoor, maar ook maatschappelijk. Treinen die niet rijden, mensen die niet naar hun werk kunnen en goederen die stil staan. Ook dat is schade".

Koperdiefstal kan behoorlijk wat vertraging op het spoor veroorzaken:

De spoorbeheerder probeert het stelen ook moeilijker te maken, vertelt Yvonne Weterings van ProRail. "Op risicolocaties plaatsen we hekken zodat de dieven er minder makkelijk bij kunnen." De hekken zijn uitgerust met zogenoemde poortsensoren. "Als er een doorgang langdurig of op een vreemde tijd openstaat, krijgen we daar een melding van en komen we in actie", zegt Weterings.

Koper vervangen

Intussen vervangt ProRail de kabels van koper steeds vaker door kabels van aluminium. "Dat is veel goedkoper dan koper en werkt hetzelfde. Als het wordt weggenomen, levert het bijna niks op. Het is dus minder aantrekkelijk voor diefstal", zegt Weterings.

In eerste instantie verving ProRail alleen koperen kabels op diefstalgevoelige locaties door aluminium. Inmiddels gaan ze nog een stap verder en worden alle nieuwe projecten met aluminium uitgevoerd, en niet meer met koper.

Weterings is ervan overtuigd dat de maatregelen effect hebben: "De koperprijs is al jaren nagenoeg hetzelfde, dus daar ligt het niet aan". ProRail merkt de daling ook in de kosten. "Een paar jaar geleden waren we nog 3 miljoen euro per jaar kwijt aan koperdiefstal. Afgelopen jaar was dat nog maar 150.000 euro."