Industrie, visserij en natuurorganisaties verdelen Noordzee
Rob Koster
Economieverslaggever
Rob Koster
Economieverslaggever
De opbrengst van het boren naar aardgas in de Noordzee moet gebruikt worden voor het uitkopen van vissers, het verduurzamen van de viskottervloot en het beschermen van de natuur in de Noordzee. Dat is een van de resultaten uit het akkoord dat partijen in het Noordzee-overleg hebben bereikt. Het overleg was nodig omdat een groot deel van de Noordzee wordt volgebouwd met windmolens.
Sinds een jaar overleggen vertegenwoordigers van de windmolenparkbouwers, de olie- en gasindustrie, natuur- en milieuorganisaties, de visserij en de rijksoverheid over het opnieuw verdelen van de Noordzee. Het conceptakkoord, dat in het bezit is van de NOS, ligt nu bij de verantwoordelijke ministers in het kabinet.
De visserij heeft niet alleen te maken met de aanleg van windmolenparken en natuurgebieden op zee waar ze niet meer kunnen vissen. Ook het Europese verbod op pulsvisserij en de zogeheten aanlandplicht maken het moeilijker om te investeren. Bovendien hebben veel oudere vissers geen opvolger en is het moeilijk om bemanning te vinden.
In het akkoord wordt daarom gepleit voor een 'transitiefonds', waarmee vissers die willen stoppen uitgekocht kunnen worden. Vissers die door willen moeten geholpen worden met de investering in nieuwe, duurzamere schepen. Ook moet er onderzoek gedaan worden naar natuurvriendelijker manier van vissen zonder de zeebodem aan te tasten.
De gebieden waar gevist mag worden in de Noordzee verminderen niet alleen door de bouw van windmolenparken. Ter compensatie voor alle activiteiten die op de Noordzee plaatsvinden komen er beter beschermde natuurgebieden op zee. Op dit moment zijn er op zee net als op land al zogenoemde Natura 2000-gebieden aangewezen, maar die status stelt in de praktijk nog niet veel voor.
De vissers moeten volgens het akkoord niet alleen geholpen, maar ook beter in de gaten gehouden worden. Zo moet er permanente videoregistratie komen aan boord van de kotters en ook de fysieke controle op zee moet uitgebreid worden.
De mate waarin de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit nu controles uitvoert aan boord van de kotters, is onder de maat, volgens de partijen. Aanleiding voor deze passage is onder meer de recente publiciteit over vissers die veel meer motorvermogen gebruiken dan is toegestaan.
Het Klimaatakkoord zal de komende decennia leiden tot een forse groei van windparken op de Noordzee. Dat wordt passen en meten.
Ook de discussie over gas speelt mee. Het klimaatakkoord en het aangekondigde afscheid van het gas ten spijt, is er voorlopig in Nederland nog veel gas nodig voor de industrie en de verwarming van onze huizen.
Als gevolg van het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen importeert Nederland inmiddels meer gas dan het exporteert. Gas oppompen uit de Noordzee is goedkoper en milieuvriendelijker dan gas uit Rusland importeren en maakt ons minder afhankelijk van dat land. De overheid stimuleert daarom gasboringen in de Noordzee met een verhoogde investeringsaftrek voor bedrijven.
In het Noordzee-akkoord blijft er ruimte voor gasboringen, ook tussen windmolens, als dat kan. Gasproductie op de Noordzee moet dan wel nog iets natuur- en klimaatvriendelijker. Zo moet het aantal helikoptervluchten naar de platforms omlaag en moeten de gasplatforms op elektriciteit gaan draaien.
De opbrengsten van de gasproductie moeten dus gedeeltelijk naar het fonds om vissers uit te kopen en de overblijvers te helpen met het verduurzamen van de kottervloot.
Alle partijen begrijpen dat de middelen die beschikbaar komen voor de transities op de Noordzee voor een fors deel aan de herstructurering van de visserij moeten worden besteed,"
Tot nu toe hadden visserij en natuurorganisaties nauwelijks inspraak bij het bepalen van de precieze locaties voor windmolenparken. Dat moet in de toekomst anders volgens het akkoord. Partijen willen hiervoor een permanent Noordzee-overleg oprichten. In principe blijven de geplande locaties voor de bouw van windmolenparken tot 2030 overeind. De partijen willen wel onderzoek naar de eventuele verplaatsing van later geplande windparken.
Gevechtsvliegtuigen versus windmolens
Het gaat om de geplande gebieden Hollandse Kust (noordwest en zuidwest) en een deel van IJmuiden Ver (zie kaart) die verplaatst zouden moeten worden naar het gebied boven de Waddeneilanden. Dat zou belangrijke visgronden en natuurgebieden kunnen redden.
De bouw van windmolenparken boven Vlieland komt wel in conflict met het oefengebied dat defensie hier nu heeft. Nederlandse en andere NAVO-gevechtsvliegtuigen oefenen boven zee en voeren schietoefeningen uit. Er wordt gekeken of defensie kan uitwijken, eventueel internationaal.
In welke mate de afspraken uit het conceptakkoord ook uitgevoerd worden is afhankelijk van het kabinet. Weliswaar stuurden de ministers Van Nieuwenhuizen (Waterstaat), Wiebes (Kimaat) en Schouten (Natuur en Visserij) een topambtenaar naar het Noordzee-overleg, maar dat betekent niet dat het kabinet tekent bij het kruisje.
Nog niet duidelijk is of het kabinet voelt voor een fonds dat gefinancierd wordt uit aardgasopbrengsten uit de Noordzee en hoeveel geld hier voor beschikbaar komt.
Hoewel iedereen beseft dat ministers veel aan hun hoofd hebben, wil ik u de teleurstelling niet onthouden dat we in het zicht van inhoudelijke overeenstemming het overleg nu niet kunnen afronden."
Het was de bedoeling om het Noordzee-akkoord deze maand af te ronden, maar het kabinet is onder meer vanwege de stikstofcrisis- nog niet aan besluitvorming toegekomen. Tot verdriet van voorzitter Wallage. "Hoewel iedereen beseft dat ministers veel aan hun hoofd hebben, wil ik u de teleurstelling niet onthouden dat we in het zicht van inhoudelijke overeenstemming het overleg nu niet kunnen afronden", zo schrijft Wallage in zijn aanbiedingsbrief aan de minister.
Naar verwachting wordt het Noordzee-akkoord nu begin december afgerond.
