Paus wil op Amazone-synode praten over gehuwd priesterschap

• Andrea Vreede

Paus Franciscus is dol op synodes. Dat zijn wekenlang durende vergaderingen van bisschoppen over een bepaald onderwerp. Vandaag begint in het Vaticaan een speciale synode over het Amazonegebied, waar bijna 200 bisschoppen aan meedoen uit de negen landen die dat enorme gebied bestrijkt. Dat zijn Brazilië, Bolivia, Peru, Ecuador, Colombia, Venezuela, Guyana, Frans-Guyana en Suriname.

Al sinds het Tweede Vaticaans Concilie in de jaren 60 organiseert de paus bisschoppensynodes. Vroeger waren dat bijeenkomsten waar door bisschoppen weinig gepraat en vooral veel geluisterd werd. Vaak stond van tevoren al vast wat de paus met de synode wilde, zodat de bisschoppen weinig meer waren dan een applausmachine.

Pittige discussies

Onder Franciscus is dat allemaal veranderd. Hij wil dat op bisschoppensynodes daadwerkelijk gediscussieerd wordt over soms controversiële thema's. Zoals op de twee synodes over het gezin, waar onderwerpen als echtscheiding, ongehuwd samenwonen en homoseksueel ouderschap op tafel kwamen.

Bisschoppen uit alle windstreken moeten luisteren naar deskundigen, met elkaar pittige discussies aangaan en uiteindelijk een slotdocument produceren. Dat moet worden goedgekeurd door de paus, maar, en dat is een andere grote vernieuwing van Franciscus, wat daar in staat kan onderdeel worden van de leer van de kerk.

Op advies van zijn bisschoppen kan Franciscus zo veranderingen aanbrengen in die eeuwenoude leer. Tot nu toe zijn dat weliswaar piepkleine veranderingen, zoals het onder bepaalde voorwaarden ter communie mogen gaan van gescheiden katholieken die voor de wet hertrouwd zijn, maar toch.

Strijd voor het milieu

In het Amazonegebied speelt van alles. Het voor onze planeet zo belangrijke regenwoud wordt ernstig bedreigd door grootscheepse houtkap en verwoestende bosbranden. Multinationals, oliemaatschappijen en regeringen zoals die van president Bolsonaro van Brazilië vergroten voortdurend hun economische belangen in het gebied.

De rechten van de inheemse bevolking hebben daar zwaar onder te lijden. Sinds zijn aantreden zijn de zorg voor het milieu en het opkomen voor de zwakkeren speerpunten van het pausschap van Franciscus. De internationale media-aandacht voor de wantoestanden in het Amazonegebied zorgt nu al voor veel politieke spanning.

Zoals blijkt uit de moord enkele weken geleden op een inheemse milieuactivist die zou deelnemen aan de synode. Bolsonaro heeft aangekondigd uit protest een tegensynode te willen organiseren.

Alternatief voor het celibaat?

Naast het politieke aspect wordt ook uitvoerig gesproken over de problemen waar de kerk zelf tegenaan loopt. Door het gebrek aan roepingen zijn er veel te weinig priesters in het immens uitgestrekte Amazonegebied. Met als gevolg dat veel mensen overstappen naar daar zeer actieve evangelische kerken.

De bisschoppen gaan nu praten over de mogelijkheid om oudere, keurig getrouwde katholieke mannen uit de lokale gemeenschappen tot priester te wijden. Dat zou de deur naar het gehuwd priesterschap op een kier zetten.

Want als in dit bijzondere missiegebied onder bepaalde omstandigheden gehuwde priesters mogelijk zijn, dan zou dat misschien op den duur ook in het ontkerkelijkte missiegebied Europa kunnen gebeuren. Bijvoorbeeld in Nederland. Er rust de komende weken een zware verantwoordelijkheid op de schouders van de Amazonebisschoppen.

Op zaterdag 26 oktober presenteren de bisschoppen hun slotdocument.