Jongeren in de synode, dat was even wennen voor bisschoppen

• Andrea Vreede

De jongerensynode in Rome eindigt vandaag met een grote mis in de Sint-Pieter. Dik drie weken is er door 267 bisschoppen vergaderd over het thema 'jongeren, geloof en roeping'. Behalve enkele tientallen deskundigen en toehoorders waren ook 34 jonge mensen tussen de 18 en 29 jaar van over de hele wereld uitgenodigd.

Dat lijkt weinig, maar hun aanwezigheid veroorzaakte een levendige sfeer. Compleet met applaus en gejuich in de vergaderzaal, wanneer een spreker volgens de aanwezige jeugd de goede snaar raakte. Voor veel bisschoppen een totaal nieuwe ervaring.

De synode begon tijdens een golf van berichten over misbruikschandalen. Sommige bisschoppen vonden dat de hele jongerensynode erom moest worden afgelast. Maar nadat in de eerste dagen verschillende bisschoppen op krachtige toon het onderwerp seksueel misbruik hadden aangesneden, ging de storm liggen en kon de synode op stoom komen.

Paus Franciscus nam zelf ook regelmatig deel aan de vergaderingen. Hij houdt van synodes. Franciscus wil een cultuurverandering binnen de kerk op gang brengen. Hij wil dat bisschoppen uit alle landen van de wereldkerk bijeenkomen om te praten over de praktische realiteit van nu. En om samen te beslissen hoe je daarmee moet omgaan.

Eerder organiseerde Franciscus al twee synodes over het gezin. Hij wil dat bisschoppen naar elkaar en naar gewone gelovigen luisteren. Dat waren getrouwde stellen bij de vorige synodes en dit keer jongeren.

Volgens de paus moet de zeer op Europa gerichte en vanuit Rome bestuurde kerk flink decentraliseren. Bisschoppen moeten meer verantwoordelijkheid krijgen om op lokaal niveau, geheel binnen de leer, de pastorale zorg aan te passen aan de behoeftes van hun gelovigen. Want wat voor jongeren in het Westen misschien belangrijke thema's zijn, zoals homoseksualiteit of gender, zijn in andere delen van de wereld veel minder belangrijk.

Daar staan bijvoorbeeld armoede, migratie, oorlog en sociaal onrecht bovenaan. Bisschoppen, vindt de paus, moeten actieve herders zijn die goed naar hun schapen luisteren, ze begrijpen en ze goed kunnen begeleiden.

In de laatste week van de synode werd de paus verrast door een optreden van de deelnemende jongeren:

Gisteravond hebben de bisschoppen gestemd over het slotdocument. Een spannend moment, want tijdens de synode bleek al hoezeer de meningen over sommige onderwerpen uiteenlopen. Vorige keer hadden de gezinssynodes een voorzichtige opening opgeleverd om voor de wet hertrouwde gescheiden heterostelen weer de mogelijkheid te geven ter communie te gaan.

Het was een flexibilisering op lokaal niveau die meteen tot felle kritiek van de traditionalistische rechterflank leidde. Volgens sommigen van hen zou de paus bijna een ketter zijn.

Dit keer waren sommige bisschoppen bang dat de westerse afkorting lhbt terecht zou komen in de slottekst. Maar dat gebeurde niet. De schrijvers van het slotdocument wisten de 167 stellingen zo te formuleren dat ze allemaal met de benodigde twee derde meerderheid werden aangenomen.

Toch waren er een flink aantal nee-stemmers voor de warm gestelde maar weinig vernieuwende tekst over de begeleiding van homoseksuele jongeren en de veroordeling van iedere vorm van discriminatie. Over vrouwen waren de meningen minder verdeeld.

De bisschoppen stellen met klem dat vrouwen een veel belangrijkere rol moeten krijgen. Ook, waar dat mogelijk is, binnen het bestuur van de kerk. Het is nu aan paus Franciscus om daar vorm aan te geven.

Tot verrassing van sommige bisschoppen had de paus in het slotdocument ook stellingen laten opnemen over hoe synodes er qua procedures in de toekomst uit moeten zien. Ook die kwamen er, met wat tegenstand, door.

Daarmee kan Franciscus zich gaan voorbereiden op wat de belangrijkste synode van zijn pausschap zal worden: die over de crisis rond het seksueel misbruik in februari volgend jaar.