Ook zonder Bin Ladens 'kroonprins van terreur' blijft al-Qaida een gevaar
Volgens drie anonieme Amerikaanse overheidsbronnen is Hamza bin Laden om het leven gekomen. De Amerikanen hadden een miljoen dollar gezet op het hoofd van de jongste zoon van de gedode al-Qaidaleider Osama bin Laden. Wat zou de dood van de "kroonprins van terreur" voor al-Qaida betekenen?
Over het leven en de invloed van Hamza bin Laden is vooral veel onduidelijk. Zo is zijn exacte leeftijd niet eens bekend. Mogelijk werd hij geboren in de Saudische stad Djedda en was hij 30 jaar toen hij om het leven kwam.
Kijk in de video van Nieuwsuur hieronder wat we weten van Hamza bin Laden.
Vaststaat dat hij was getrouwd. Een video van zijn bruiloft werd gevonden in het gebouw in Pakistan waar zijn vader in 2011 werd doodgeschoten door Amerikaanse elitetroepen.
Zeker is ook dat Hamza in de voetsporen van zijn vader wilde treden. Als jonge tiener figureerde hij al in propagandafilmpjes van al-Qaida. De afgelopen jaren trad hij nadrukkelijker op de voorgrond via internet- en audioboodschappen, waarin hij opriep tot aanslagen in de VS en het Westen in het algemeen om de dood van zijn vader te wreken.
Invloedrijke rol
De Nederlandse inlichtingendienst AIVD beschrijft Hamza bin Laden als "boegbeeld" van al-Qaida die met zijn "afkomst en charisma" gedesillusioneerde strijders van terreurgroep IS aantrekt.
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken omschreef hem als een "opkomende leider" binnen het terreurnetwerk. De Amerikanen baseerden zich op brieven van Osama bin Laden, waaruit bleek dat hij van plan was zijn zoon een invloedrijke rol toe te dichten. Concrete bewijzen voor zijn betrokkenheid bij aanslagen werden niet gegeven.
Of hij de door zijn vader gewenste invloed ook heeft gekregen, blijft onduidelijk. Terreurexperts zien nog altijd Ayman al-Zawahiri als leider van de terreurgroep. Hij volgde in 2011 Osama bin Laden op.
'Invloed niet onderschatten'
Terrorisme-expert Peter Knoope zegt dat de invloed van Hamza bin Laden niet onderschat mag worden, omdat hij hoe dan ook een hoge status had als nakomeling van de man achter de aanslagen van 11 september 2001.
Arabist Halim el Madkouri zegt in Radio 1-podcast De Dag dat Hamza de afgelopen jaren nadrukkelijk werd klaargestoomd om het leiderschap over te nemen van de 68-jarige al-Zawahiri. Hierdoor kreeg hij in Britse en Amerikaanse media de bijnaam "kroonprins van de terreur".
El Madkouri: "Hamza bin Laden had het charisma van zijn vader. En hij maakte indruk, omdat hij de nadruk legde op ideologie. Dat is belangrijk voor al-Qaida-aanhangers en een verschil met terreurgroep IS, waarbij het meer draait om veroveringen dan om ideologie. Dus als Bin Laden inderdaad overleden blijkt, zal al-Zawahiri langer leider moeten zijn, omdat er nu geen duidelijke opvolger meer is."
Klap voor al-Qaida
De dood van Hamza bin Laden zou mogelijk het einde van de invloed van de familie Bin Laden binnen al-Qaida betekenen. Osama bin Laden heeft nog tientallen andere kinderen, maar die zijn voor zover bekend niet bezig met terrorisme. Een andere zoon, Khalid, kwam om bij de aanval op Bin Ladens schuilplaats in Pakistan in 2011.
"En voor iemand buiten die familie wordt het lastig om iedereen achter zich te krijgen", zegt El Madkouri. Volgens hem is de mogelijke dood van Hamza bin Laden daarom vooral een "emotionele klap" voor al-Qaida.
Terrorisme-expert Knoope noemt het een "belangrijke, strategische klap". Alleen ook niet meer dan dat. "Want we weten tegelijk dat er weer nieuwe leiders opstaan", zegt Knoope. "Het doden van kopstukken werkt alleen maar op de korte termijn, blijkt steeds weer. Soms werkt het zelfs averechts en geeft het extra motivatie om de strijd te intensiveren."
'Gedachtegoed leeft voort'
Momenteel is Knoope in Marokko voor een congres over de vraag hoe om te gaan met terroristen in gevangenissen. Aan zijn collega-experts merkt hij dat er maar lauw wordt gereageerd op de mogelijke dood van Bin Laden. "Het gedachtegoed leeft namelijk voort", zegt hij.
Zo staat in een rapport dat vorige maand naar de VN Veiligheidsraad werd gestuurd dat al-Qaida weerbarstig blijft. Dat zou vooral het geval zijn in Afghanistan, waar nauw wordt samengewerkt met de Taliban. Verder zijn er allianties opgezet met Pakistaanse terreurgroepen als Lashkar-e-Taiba en het Haqqani-netwerk, schrijven de VN-onderzoekers.
Knoope: "Daarom blijft het noodzakelijk om de aantrekkingskracht van het gedachtegoed te bestrijden. Er moet op meer fronten iets gedaan worden dan alleen het doden van leiders."
