Waarom een komkommer in folie zit (en meer over plastic in supermarkten)
Supermarkten nemen steeds meer maatregelen om plastic verpakkingen terug te dringen. Gisteren kondigde Albert Heijn een besparing van 270.000 kilo per jaar aan door te stoppen met verpakkingen om paprika's, bananen, rode puntpaprika's en bospeen.
Eerder nam Plus al een vergelijkbare maatregel. En supermarktketens Deen, Lidl, AH en Vomar verkopen herbruikbare, wasbare, zakjes voor groente en fruit. Goede stappen, als je plasticgebruik wil terugdringen, maar heel veel producten zitten nog wel gewoon in zakje of pakje. Waarom is dat eigenlijk? En moet je eigenlijk wel helemaal af willen van plastic verpakkingen? En, waarom zitten komkommers eigenlijk zo strak in het plastic?
We legden de vragen voor aan duurzaamheidsmanager Rob Verhagen van verpakkingsproducent Oerlemans Packaging, Christiaan Bolck, programmamanager hernieuwbare materialen van Wageningen University en Kirsten Palland van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal.
Om met de lange groene groente te beginnen: zonder plastic wordt-ie simpelweg een stuk sneller slecht. "Plastic om een komkommer verlengt de houdbaarheid met 10 tot 14 dagen. Als-ie van ver komt, kan de verpakking dus voedselverspilling voorkomen", zegt Palland van Milieu Centraal.
Geen luxe
Met een stukje plasticfolie, maak je het verschil tussen opeten of weggooien, stelt verpakkingsmaker Verhagen. "Zonder folie eromheen verliest de groente binnen drie dagen al tien procent van zijn gewicht. En als je de komkommer weggooit, dan gooi je daarmee ook het aardgas weg waarmee de kas is verwarmd waarin de komkommer is gekweekt." Dat is niet goed voor het milieu, zou je kunnen zeggen.
Volgens Christiaan Bolck van de Wageningen University is een verpakking over het algemeen geen luxe. "Mensen kunnen er dan niet aan zitten met hun vieze vingers en op een verpakking kan de producent een boodschap zetten. Bovendien is het heel vaak gewoon goed voor de houdbaarheid."
Er is natuurlijk ergens een soort optimum tussen verpakkingsmateriaal en houdbaarheid.
"Plastic werkt heel goed om producten langer vers te houden", gaat hij verder. Maar Bolck vindt het te prijzen dat supermarkten kijken waar het minder kan. "Wij onderzoeken dat zelf ook. Er is natuurlijk ergens een soort optimum tussen verpakkingsmateriaal en houdbaarheid. Daar moet je naar op zoek."
De natuur verpakt sommige producten al heel mooi, zegt Verhagen. "Bananen en sinaasappels, daar hoef je niks meer aan te doen." Maar andere verse goederen zijn lastiger. "In de winter komen er groentes uit Spanje. Dat duurt langer, dus dan moet het allemaal wat beter worden ingepakt, zodat het ook tijdens het transport goed blijft."
Helemaal uitbannen van plastic verpakkingen zien de drie voorlopig niet gebeuren. Dat hoeft ook niet, vindt Verhagen van Oerlemans. "Veel consumentenkunststoffen zijn namelijk prima te recyclen." Dat levert minder CO2-uitstoot op en kost minder grondstoffen dan nieuw plastic maken, stelt hij.
Dunner plastic
En als je het hergebruikt komt het ook nog eens niet in de plasticsoep terecht. "Als je het gescheiden inlevert is er geen probleem", bevestigt Kirsten Palland. "Plastic verteert niet, dus je moet zorgen dat het niet in de natuur komt." Daar zit natuurlijk wel de crux, ziet Christiaan Bolck. "Er zullen altijd mensen zijn die plastic gewoon in zee gooien."
Bovendien is recyclen ook niet zaligmakend. Niet alle kunststoffen laten zich even makkelijk hergebruiken en het plastic dat je wel recyclet kan je vervolgens niet overal voor gebruiken, zegt Bolck. "Dus ik zou zeggen: voorkomen is beter dan genezen."
Verhagen zegt dat zijn bedrijf daar ook naar kijkt, bijvoorbeeld door verpakkingsfolie dunner te maken. "Sinds 1993 is de gemiddelde dikte van diepvriesfolie al gehalveerd. Dat scheelt natuurlijk."
Een andere reden dat uitbannen er niet inzit, is het gemak waar we met zijn allen aan gewend zijn, zegt Palland. "Dat maakt het lastig om al dit soort verpakkingen uit de supermarkt te weren. Als je alles los gaat verkopen, pakken mensen weer die gratis dunne plastic zakjes." Verhagen: "Sperzieboontjes uit Kenia gooi niet zomaar los in je tas."
Maar je hoeft natuurlijk niks los in je tas te gooien als er een alternatief is: afbreekbaar plastic bijvoorbeeld. "Dat kan je maken op plantaardige basis", legt Bolck uit. "Dus zonder fossiele grondstoffen te gebruiken."
Dit klinkt positief, maar Verhagen ziet beren op de weg. "De CO2-belasting is hoger dan van normaal plasticfolie en is bovendien niet per se makkelijk om te hergebruiken. Dat kan niet gewoon op de composthoop namelijk, het moet in een industriële installatie worden gecomposteerd."
Ontlasting
Maar hij heeft wel een ander alternatief dat hem meer aanspreekt: kunststof gemaakt van rioolslib. "Bacteriën zetten wc-papier en ontlasting om in het plastic pha, dat dan weer afbreekbaar is. Tegen 2025 hopen we dat op grote schaal te kunnen maken in Nederland."
Dat duurt nog wel even, dus tot die tijd heeft Bolck een handzaam advies: "gebruik gewoon zo min mogelijk plastic".
