Enorme rechtszaak tegen familie die verslavende pijnstiller groot maakte
Acht leden van de Amerikaanse familie Sackler worden medeverantwoordelijk gehouden voor de dodelijke pijnstillercrisis in de VS. Ze zijn deze week aangeklaagd door honderden steden, staten en andere partijen in de VS. De familie is eigenaar van het farmaceutische bedrijf achter de zware, verslavende pijnstiller OxyContin.
Minister Bruins waarschuwde onlangs dat het gebruik van het werkzame middel in dit medicijn, oxycodon, in Nederland fors is gestegen. Bijna een half miljoen mensen slikken de pijnstiller - vijf keer meer dan in 2008. Ook het aantal meldingen van overdosissen is flink gestegen.
Tienduizenden doden per jaar
Deze cijfers vallen in het niet vergeleken met de crisis rond zware pijnstillers in de Verenigde Staten. Jaarlijks sterven daar ruim 70.000 mensen aan een overdosis, van wie het merendeel overlijdt door pijnstillers als oxycodon. De aanklagers stellen dat de Sacklers grotendeels verantwoordelijk zijn. En dat ze er miljarden dollars aan hebben verdiend.
Een woordvoerder van Purdue Pharma, de producent van OxyContin, ontkent de beschuldigingen. In een verklaring aan nieuwssite Bloomberg noemt hij het onzin dat een complexe, nationale gezondheidscrisis op één producent wordt verhaald. Er zijn namelijk nog veel meer andere producenten van deze vorm van zware pijnstillers, zegt het bedrijf.
"Het is ongebruikelijk dat de familie achter een bedrijf direct wordt beschuldigd", zegt VS-correspondent Arjen van der Horst. Het is volgens hem tekenend voor de enorme druk waaronder de Sacklers staan. "OxyContin speelt een cruciale rol in de pijnstillercrisis en de Sacklers hebben het middel groot gemaakt."
'Het was gewoon handel'
In 2007 betaalde de farmaceut al een boete van ruim 600 miljoen dollar; directieleden gaven toe dat ze de risico's van het medicijn hadden verzwegen. Van der Horst: "Met een agressieve marketingcampagne hebben ze het middel via huisartsen aan de man gekregen. Het was gewoon handel. De huisartsen, apothekers en farmaceuten werden er rijk van."
De acht familieleden verdienden tussen 2007 en 2018 zo'n 4 miljard dollar aan Purdue, bleek uit een rechtszaakdossier. Tegen de omstreden pijnstillerproducent lopen nog eens rechtszaken in tientallen staten. De farmaceut verkent de mogelijkheid om een faillissement aan te vragen.
The Guardian speculeert dat het bedrijf misschien niet genoeg geld heeft voor een eventuele schikking met alle aanklagende partijen. En als het lukt om de Sacklers persoonlijk verantwoordelijk te stellen, kunnen de eisers betaald worden uit het persoonlijke vermogen van de familie.
Het Amerikaanse persbureau Bloomberg schat het vermogen van de familie, exclusief de waarde van het bedrijf Purdue, op 13 miljard dollar. De Sacklers zijn ook eigenaar van een wereldwijd netwerk van farmaceuten, genaamd Mundipharma. Ook in Nederland zit een vestiging.
Het gebruik van zware pijnstillers is ook in ons land flink gestegen. Maar het tij lijkt te keren, zegt Ruud Coolen van Brakel, directeur van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM).
'Groei in Nederland stagneert'
"De toegenomen aandacht voor het onderwerp heeft als wake-upcall gewerkt. We zien een stagnering in de groei van het gebruik van opioïden in Nederland."
Eerder deze maand werd bekend dat vorig jaar 424 keer melding was gedaan van vergiftiging door oxycodon. Dat aantal was in 2017 veel minder: 280. Een stijging van het aantal overdosissen lag al voor de hand als je de statistieken over oxycodongebruik ziet.
Minister Bruins kondigde in februari maatregelen aan om het gebruik van de verslavende pillen terug te dringen. Een van die maatregelen was de oprichting van de taakgroep 'Verantwoord gebruik van opioïden'.
Apothekers, anesthesisten, huisartsen en ziekenhuizen werken daarin samen met IVM, legt Coolen van Brakel uit. "We moeten voorkomen dat het uit de hand loopt, zoals in de VS."
Oxycodon bij de tandarts
In Amerika worden zware pijnstillers veel sneller voorgeschreven dan in Nederland. Daar heeft NOS-correspondent Van der Horst ook ervaring mee. Hij kreeg twee jaar geleden oxycodon voorgeschreven bij de tandarts.
"Ik had lichte tandpijn en kon pas over twee dagen behandeld worden. Met een paracetamol zou het al verholpen zijn, maar mijn arts wilde gelijk dit middel voorschrijven. Ik sloeg steil achterover toen ik dat hoorde." Uiteindelijk heeft hij de pijnstillers niet gebruikt.
Hoewel de situatie in Nederland minder extreem is, komt het ook hier wel eens voor dat iemand oxycodon op recept krijgt bij de tandarts. "Dat gebeurt, maar het is niet verantwoord", zegt Coolen van Brakel. Daarom valt er volgens hem nog voldoende winst te behalen voor de taakgroep.
Eerder sprak de NOS met iemand die vertelde hoe heftig het is om te stoppen met oxycodon:
