Vice-regisseur: 'Het maakte me niet uit of Christian Bale op Cheney lijkt'

• Lambert Teuwissen

  redacteur Online

Het grote publiek zal Christian Bale vooral kennen als Batman, maar voor de film Vice is de sixpack een flinke zwemband geworden, het masker ingeruild voor een uitdunnende grijze haardos en is zijn superkracht een formidabele kennis van bureaucratische finesses. Geen superheld dit keer, maar oud-vicepresident Dick Cheney.

"Ik maakte me niet zo veel zorgen over of hij wel op de oude Cheney zou lijken, omdat hij ook een jonge versie moest spelen", legt regisseur Adam McKay uit over de telefoon. "Natuurlijk moest Bale fysiek een verandering ondergaan, maar het ging me vooral om zijn psychologische interpretatie, en daarin heeft hij me niet teleurgesteld."

"Cheney is een mysterie: hij praat niet over zijn gevoelens en geeft maar weinig prijs in zijn autobiografie. Ik wist dat ik dus een acteur nodig zou hebben die de sprong in het duister durfde te wagen. Dan kom je al snel bij Christian Bale uit."

Vice, vannacht genomineerd in acht Oscar-categorieën, vertelt het verhaal van misschien wel de machtigste Amerikaanse politicus die nooit president is geweest. Dankzij een uitgebreid cv in Washington (als Congreslid, stafchef Witte Huis en minister van Defensie) wist hij als vicepresident onder de onervaren George W. Bush ongekend invloedrijk te worden.

"Cheney had perfect door dat macht niet altijd in de spotlight ligt, vaak zelfs niet", redeneert McKay. "Deze kerel veranderde de koers van de wereldgeschiedenis, maar er wordt nauwelijks meer over hem gesproken. Het is onder het tapijt geschoven."

McKay ziet zijn hoofdpersoon duidelijk als de klassieke Republikeinse boeman, die zijn vriendjes verrijkte door onder valse voorwendselen de Irakoorlog te beginnen, marteling tijdens verhoren toestond en de macht van het Witte Huis ongekend uitbreidde. Toch maakt hij zich geen zorgen over beschuldigingen van linkse vooringenomenheid.

"Dat zeggen ze tegenwoordig over alles. Als je zegt 'poets je tanden', dan noemen mensen dat al een linkse uitspraak. Maar vertel mij eens waar ik niet juist zit met deze film? Wat klopt er niet? Dat heb ik nog niemand zien doen."

Het geldt voor McKay zelfs voor een scène waar Cheney en zijn medewerkers in een restaurant een menu vol omstreden methodes aangeboden krijgen: het inperken van rechten voor gevangenen, ontvoeringen, Guantánamo Bay. "Doe alles maar", besluit Cheney terwijl zijn tafelgenoten instemmend grinniken.

"Alles op dat menu is gebeurd en uit verslagen blijkt dat deze mannen geen enkele terughoudendheid erover hadden. Ze maakten die keuzes maar al te graag. Ik zie niet waarom je dit geen feit kan noemen, tenzij je wilt zeggen dat ze nooit daadwerkelijk zo in een restaurant hebben gezeten. Maar dat is onmiskenbaar overdrachtelijk bedoeld."

Zo schildert McKay Cheney af als een echte realpolitiker, een hengelaar die voor elke vis het juiste aas weet te vinden, zowel in de natuur als in Washington. Politieke ideologie is in de film totaal ondergeschikt.

"Die heb ik echt niet kunnen vinden", bezweert McKay. "Hij was iemand die constant zocht naar macht, en daar een grootmeester in werd. Meer macht voor hem, meer macht voor de VS. Een powerjunkie, die het niet uitmaakte of een keuze goed of fout was, zolang hij maar die keuze maakte."

Belangrijkste drijfveer daarbij was Cheneys liefde voor zijn vrouw Lynne, die hem wist om te vormen van gesjeesd feestbeest tot politiek mannetjesputter. "Het verhaal van Dick Cheney is het verhaal van Lynne Cheney. Zij was altijd ambitieus, terwijl Cheney als een middenmoter begon. Zijn ambitie om indruk te maken op haar ontaardde in iets duisters. Het lijkt eigenlijk op het verhaal van Amerika zelf."

Ondanks die harde visie op zijn hoofdpersoon gunt McKay Bale's Cheney het laatste woord, in een monoloog die acteur en regisseur op het laatste moment toevoegden. "Zeg het maar", vraagt Bale de kijker retorisch, "Welke terroristische aanval had u laten doorgaan, alleen om niet verachtelijk en gemeen genoemd te worden? Ik verontschuldig me er niet voor dat ik uw gezin heb beschermd."

"Jullie hebben mij gekozen, en ik heb gedaan wat jullie vroegen", voegt Cheney eraan toe. "Als je populair wilt zijn, moet je maar filmster worden."