Duitsland wil dat Facebook dataverzameling aan banden legt

De Duitse mededingingsautoriteit vindt dat Facebook zijn dominante marktpositie misbruikt door ook buiten het eigen platform data van gebruikers te verzamelen en te combineren. Volgens het Bundeskartellamt hebben gebruikers hier geen expliciete toestemming voor gegeven.

De autoriteit draagt Facebook op het verzamelen van informatie aan banden te leggen. Ook moet er gestopt worden met het samenvoegen van die informatie met eigen data. Het mag alleen nog als de gebruiker expliciet toestemming geeft.

Er dreigen boetes die kunnen oplopen tot maximaal 10 procent van de jaaromzet als het bedrijf geen gehoor geeft aan de uitspraak wanneer deze definitief is, zegt de autoriteit. Vorig jaar zette Facebook bijna 50 miljard euro om.

Gericht advertenties verkopen

Als ergens op een site een like-knop staat, gaan de gegevens over de bezoekers van die site automatisch naar Facebook. Die informatie wordt samengevoegd met informatie die het sociale netwerk op zijn eigen platforms heeft verzameld. Ook verzamelt Facebook gebruikersdata via andere diensten en sociale media die het bedrijf bezit, zoals WhatsApp en Instagram.

Zo krijgt Facebook inzicht in bijvoorbeeld iemands hobby's, voorkeuren en leefpatronen. Aan de hand daarvan kan het bedrijf gericht advertentieruimte verkopen.

De Duitse mededingingsautoriteit deed bijna drie jaar onderzoek naar de praktijken van Facebook. Bundeskartellamt-voorzitter Andreas Mundt zei dat het bedrijf straks niet meer zijn gebruikers kan dwingen akkoord te gaan met het "praktisch ongelimiteerd" verzamelen en verwerken van gegevens die niets te maken hebben met Facebookaccounts.

Minister Katarina Barley van Justitie was tevreden met het oordeel van de autoriteit, zei ze tegen persbureau Reuters: "Mensen zijn vaak niet op de hoogte van deze informatiestromen en kunnen het gebruik ervan niet voorkomen. We moeten dit soort machtsmisbruik rigoureus aanpakken."

23 miljoen actieve gebruikers

De uitspraak kan verstrekkende gevolgen hebben voor Facebook. Hij is alleen nog niet rechtsgeldig. Facebook heeft een maand om in beroep te gaan. Dat gaat het bedrijf doen, liet het weten in een persbericht. Volgens Facebook is het sociale netwerk lang niet zo machtig in Duitsland als de autoriteit in het onderzoek doet voorkomen en zijn conclusies getrokken op basis van "verkeerde interpretaties".

In het onderzoek schat het Bundeskartellamt Facebook met 23 miljoen actieve Duitse gebruikers per dag in op een marktaandeel van 95 procent. De autoriteit vindt dat het platform alleen concurreert met Google+, dat binnenkort verdwijnt voor consumenten. Sociale media als Snapchat, YouTube en Twitter hebben slechts deels het kenmerk van een sociaal netwerk als Facebook.

Maar zelfs als die diensten wel waren meegenomen als concurrenten, zou Facebook als eigenaar van Instagram en WhatsApp een monopoliepositie hebben, stelt de autoriteit.

Europese gevolgen

De stap kan kan grote gevolgen hebben, denkt privacyrechtdeskundige Frederik Zuiderveen Borgesius van de Universiteit van Amsterdam, omdat het nu gaat om een uitspraak van een mededingingsautoriteit in plaats van een privacytoezichthouder. "Vooral dat aspect zal Facebook, maar ook bedrijven zoals Google en Amazon, zorgen baren."

"Tot nu toe werd wel gedacht dat de mededingingstoezichthouders grote techbedrijven met rust zouden laten over hun gebruik van persoonsgegevens, zolang consumenten niet betalen voor hun diensten. Die interpretatie van mededingingsrecht lijkt nu verleden tijd", zegt Zuiderveen Borgesius.

Ook Nederlandse Autoriteit Consument en Markt zegt met veel belangstelling te kijken naar het besluit. "De ACM wil deze uitspraak in Europees verband verder bespreken. Immers, Facebook is over heel Europa actief en de manier waarop Facebook haar voorwaarden gaat aanpassen kan ook gevolgen hebben voor Nederlandse consumenten."

Privacyschandaal

Vorig jaar raakte Facebook in opspraak toen bleek dat het bedrijf Cambridge Analytica van 87 miljoen Facebookgebruikers - zonder toestemming - persoonlijke informatie in handen had gekregen dankzij een quiz-app die de vrienden van deze gebruikers hadden gespeeld.

Facebook bood meermaals zijn excuses aan voor het privacylek en beloofde verbetering. Daarnaast moest Mark Zuckerberg over het schandaal getuigen tegenover het Amerikaanse Congres en het Europees Parlement.