Chinese wetenschapper onder vuur na claim dna-manipulatie: 'gestoord'

De claim van een Chinese wetenschapper dat hij de genen van twee baby's heeft aangepast, heeft tot verontruste reacties geleid in China en daarbuiten. Verschillende autoriteiten hebben een onderzoek aangekondigd.

Zonder enig bewijs te leveren, claimde He Jiankui gisteren in een serie YouTube-filmpjes dat hij direct na een ivf-behandeling een aanpassing had gedaan in het dna van de bevruchte eicel. De tweeling die daaruit zou zijn geboren, Lulu en Nala, zouden beschermd zijn tegen hiv. De vader van de meisjes is besmet met dat virus, dat aids veroorzaakt.

In een open brief nemen 122 Chinese collega's van He in sterke bewoordingen afstand van het experiment. "Dergelijke experimenten uitvoeren op mensen kan alleen worden aangeduid als gestoord", schrijven ze. "De doos van Pandora is geopend. We hebben mogelijk nog een heel kleine kans om hem weer te sluiten voordat het te laat is."

De onderminister voor Wetenschap en Technologie was naar eigen zeggen erg geschrokken toen hij van He's claim hoorde. "We weten nog niet of het werk echt is of nep. Mocht het echt zijn, dan is het absoluut verboden in China", zei hij.

Ook twee biogenetische beroepsorganisaties uit China uitten hun zorgen. De pasgeboren meisjes lopen "een gigantisch veiligheidsrisico". "We vinden dat He ingaat tegen de Chinese regels en tegen de internationale wetenschappelijke consensus."

In deze video wordt uitgelegd hoe de techniek werkt:

Geen transparantie over onderzoek

He zou voor zijn grensverleggende onderzoek hebben gebruikgemaakt van de CRISPR-cas9-techniek, waarmee een enkel gen kapotgeknipt kan worden en vervangen door een ander gen. Deze methode is zo nieuw, dat nog onduidelijk is wat de langetermijngevolgen zijn. Als de tweeling later zelf kinderen krijgt, wordt het gemodificeerde dna mogelijk doorgegeven, met onbekende gevolgen.

The New York Times schrijft dat de onderzoeker eind augustus op een conferentie in New York nog een presentatie hield over het aanpassen van het gen dat hij zou hebben vervangen. Hij vertelde er toen alleen niet bij dat hij enkele van die gemodificeerde embryo's bij een vrouw had geïmplanteerd.

Verschillende biogenetici, onder wie een van de grondleggers van de CRISPR-cas9-techniek, noemen het riskant wat He heeft gedaan. Ook omdat hij niet transparant is over zijn onderzoek. Hij heeft het niet laten controleren door collega's van andere universiteiten. Ook is het niet in een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd.

Morgen geeft He Jiankui op een internationale conferentie over genetische modificatie in Hongkong een lezing. Daar zal hij naar verwachting met meer details komen.