Vennen staan droog, de bodem is keihard: natuurgebieden snakken naar water

Na een lange periode van droogte en hitte en een periode van 'gewoon' nazomerweer, is deze week de zomer weer even terug. Gisteren sneuvelden volgens Weerplaza al verschillende dagrecords (het werd 25,7 graden in Arcen, Limburg), vandaag kan het her en der zelfs 27 graden worden. Nog nooit is het zo laat in oktober zo warm geweest.

Heb je een leuke foto gemaakt van deze nazomerdag? Stuur die dan naar ooggetuige@nos.nl en we plaatsen hem mogelijk op onze site en app.

Het mooie weer is voor terrasliefhebbers misschien ideaal, de natuur piept en kraakt. Dat is onder meer te zien in het Brabantse natuurgebied Kampina, tussen Boxtel en Oisterwijk. Ecoloog Peter Voorn van Natuurmonumenten, de eigenaar van het gebied, ziet dat het er ontzettend droog is.

"We hebben een extreem droog jaar gehad", zegt Voorn in het NOS Radio 1 Journaal. "Je ziet heel weinig paddenstoelen, de hei is op veel plaatsen droger. Vennen staan bijna of helemaal droog. In beken staat bijna geen water. Alles is extreem uitgedroogd."

Op onderstaande foto's is te zien hoe droog het is en hoeveel water er normaal in het Winkelsven staat:

Waterschappen moesten deze zomer alle zeilen bijzetten vanwege de droogte. En nog altijd zijn de problemen niet voorbij: in zes gebieden is een beregeningsverbod uit oppervlaktewater van kracht. In het oosten is de grondwaterstand nog altijd heel laag en is het her en der nodig om extra zoet water in te laten om verzilting (het zouter worden van zoet water) tegen te gaan.

Ook in Kampina werden maatregelen genomen: een aantal beken met zeldzame vissoorten werden 'aan het infuus' gehangen: het waterschap pompte vanuit beregeningsputten extra water in de beek, zodat vissen als de kwabaal en de beekprik het zouden overleven.

'Dit is niet normaal'

"De natuur herstelt zich uiteindelijk wel", zegt ecoloog Voorn. "Maar we zitten wel met de trend dat het steeds droger en steeds warmer wordt. Voor Brabant ben ik wel bang dat we een paar soorten zijn kwijtgeraakt en dat gaan we de komende jaren wel merken. Met bijvoorbeeld de kwabaal, de speerwaterjuffer, de hoogveenglanslibel. En we merken ook dat kraanvogels minder goed jongen kunnen krijgen. Of dat ze zijn opgegeten door vossen. Die konden opeens bij de eilandjes komen, als gevolg van de droogte."

In het natuurgebied staan heel veel waterplassen droog. "Dit is niet normaal", zegt Voorn. "In normale tijden staat er in de vennen hier vier tot vijf keer zoveel water. En nu zie je vooral modder en een heel dun laagje water. We hebben zo'n vijftig à zestig vennen en die zijn allemaal flink gezakt. Sommige zijn drooggevallen. Maar we hopen dat er toch genoeg beesten zijn die het water hebben gevonden dat ze nodig hadden."

Ook het Kogelvangersven is veel droger dan gebruikelijk:

Niet alleen hebben de dieren een probleem door het gebrek aan water. Ook de bodem is door het neerslagtekort uitgedroogd. "Wormen en slakken kruipen naar beneden. En daarmee zijn ze buiten het bereik gekomen van dieren die ze normaal eten. Dassen, wulpen, weidevogels. De grond is keihard uitgedroogd en de wormen zitten te diep. Dus de dieren hebben een heel slechte zomer gehad."

De gevolgen van de droogte nu zijn nog een beetje ongewis. Voorn: "De echte gevolgen zullen de komende jaren blijken. We zitten in een opwarmend klimaat en de kans bestaat dat dit veel vaker gaat gebeuren. Aan de flexibiliteit van de natuur zit wel een einde. Als dierpopulaties van libellen, kikkers, salamanders gehalveerd of zelfs gedecimeerd worden, dan kost dat tijd. Dit moet niet te vaak gebeuren, want dan raken we soorten op een gegeven moment wel kwijt."