Ze lopen voorop in onthullingen rondom MH17. Wat is Bellingcat voor club?
Wat het officiële onderzoeksteam naar de aanslag op vlucht MH17 gisteren als conclusie presenteerde, zei digitaal collectief Bellingcat vorig jaar al: de Buk-raket waarmee vlucht MH17 werd neergehaald was afkomstig van de 53ste brigade van het Russische leger uit Koersk.
De onthulling van het burgercollectief was vorig jaar al indrukwekkend. Met terugwerkende kracht is het nu dus ook gelegitimeerd door forensisch bewijs. Vandaag komt Bellingcat met een nieuw rapport over MH17 en geeft het zijn eerste persconferentie ooit. Wat is dit voor club?
Bellingcat komt uit de koker van de Engelse internetfanaat Eliot Higgins. De toen werkloze financieel analist werd in 2012 bekend met zijn blog Brown Moses, waarop hij onder meer de wapenhandel rondom de Syrische oorlog blootlegde. Informatie daarover vond hij via openbare digitale bronnen, gewoon vanachter de computer in Leicester.
Zijn droom
Higgins' tamelijk nieuwe manier van nieuwsgaring smaakte naar meer. In de zomer van 2014 haalde hij via een crowdfundingsactie in korte tijd bijna 50.000 pond (ongeveer 57.000 euro) op voor Bellingcat. Zijn droom: journalisten, activisten en onderzoekers een platform en de hulpmiddelen geven om samen tot 'open-source' onderzoeksjournalistiek te komen.
Deze mond vol betekent niet meer dan dat Higgins en zijn ploeg van voornamelijk vrijwilligers op basis van digitale bronnen onderzoeksjournalistiek bedrijven. Ze zoeken op Facebook en de Russische evenknie VKontakte, op Twitter, Instagram, andere sociale media en Google Earth en snorren officiële documenten op die per ongeluk online komen en gebruiken wat er verder digitaal maar voorhanden is. Zo probeert een internationaal netwerk van huiskamerspeurneuzen de puzzel compleet te krijgen van conflicten die de internationale gemeenschap splijten.
Obsessie
In Nederland kreeg Bellingcat de meeste bekendheid door het onderzoek naar de ramp met de MH17. Ze kwamen met het nieuws over de 53ste brigade en identificeerden een hoge Russische generaal als medeplichtige aan de hand van zijn stem. NOS interviewde in 2016 een Nederlandse medewerker, die digitaal jacht maakte op informatie over de aanslag. Zijn zoektocht noemde hij "bijna een obsessie".
In het Syrië-conflict gingen zij na waar de bommen vielen. Bellingcat achterhaalde dat het Syrische leger clusterbommen gebruikte. Ook wist Higgins met zijn team uit te pluizen waar de Amerikaan James Foley precies was vermoord door IS, onder meer aan de hand van herkenningspunten van de executievideo.
Het is geen magie, het is heel veel zoeken.
De Nederlandse student Christiaan Triebert ontcijferde de WhatsAppgroep van Turkse coupplegers, die in 2016 de regering van Erdogan omver wilden werpen. "Met enige training kan iedereen dit doen. Het is geen magie, het is heel veel zoeken. Ik heb alleen openbare informatie gebruikt", zei hij daar destijds over tegen de NOS. "We zoeken niet naar één naald in één hooiberg, maar naar duizenden naalden in duizenden hooibergen. Dat is een fantastische uitdaging."
Triebert won met zijn onderzoek een Europese prijs voor innovatieve journalistiek. Tegen Het Parool zei hij "geen tegenstelling" te zien met traditionele journalistiek. "Het enige dat wij doen is berichten verifiëren. Het verschil is dat we dat doen met het nieuwste gereedschap. Er is gewoon veel mogelijk."
Bekijk hieronder een samenvatting van de onthullingen van gisteren:
