Nu ook in Oost-Marokko arrestaties en geweld

• Willemijn de Koning

  correspondent Marokko

De politie heeft gewelddadig ingegrepen in de stad Jerada in het oosten van Marokko. In de stad wordt al drie maanden gedemonstreerd. De betogers willen een alternatief voor het werk in de mijnen, die gesloten zijn. Bij de protesten zijn minstens negen mensen gearresteerd, er zouden 200 gewonden zijn.

Jerada leefde tot eind jaren 90 van de mijnen, maar toen de overheid deze in 2001 sloot kwam er geen alternatieve werkgelegenheid. Daarom bleven de bewoners doorwerken in de mijnen, al was dit illegaal.

In december ging het mis in de mijnen: twee broers kwamen om het leven bij een ongeluk. De bevolking was al ontevreden over de hoge prijzen voor water en elektriciteit en het ongeluk was de druppel.

Longziekte

Ook willen de Marokkanen verbetering van de gezondheidszorg; veel mensen in Jerada hebben silicose, een longziekte veroorzaakt door het inademen van een stof in de mijnen.

De afgelopen tijd gingen bijna dagelijks duizenden - soms tienduizenden - Marokkanen de straat op om te protesteren. De overheid stuurde een minister naar de stad om bereidwilligheid tot verbetering te tonen. Later deed zelfs de premier de regio aan. Er werd gepraat met de lokale bevolking, politici en vakbonden. Ook werd de elektriciteitsrekening verlaagd, maar dat was voor de bewoners niet genoeg.

Wantrouwen

"We zitten al twintig jaar in deze situatie en een oplossing is nooit gekomen. Het geld voor ons verdwijnt allemaal in de zakken van de lokale functionarissen die niets doen. Die verlaging van de elektriciteitsrekeningen betekent niets; het is geen constructieve oplossing," aldus de jonge Yusuf uit Jerada. Zijn wantrouwen leeft bij vele jongeren.

Na de arrestatie afgelopen weekend van een paar bekende activisten is het conflict verder geëscaleerd. De overheid zei dat de politie het recht heeft om in te grijpen als een demonstratie niet is geautoriseerd. De bewoners van Jerada waren daar woedend over en organiseerden een protest in de mijnen, zodat de politie niet kon ingrijpen. Toch deed de politie dit wel en arresteerde negen betogers. Volgens de overheid gebruikten de jongeren geweld tegen de politie en hebben ze voertuigen in brand gestoken.

De Marokkaanse regering rept niet over gewonden onder de demonstranten, terwijl er volgens een bron bij het ministerie van gezondheidszorg meer dan 200 in het ziekenhuis liggen. Yusuf kent er één. "Hij probeerde te voorkomen dat de politie bewoners zou arresteren. Toen viel de politie hem aan." Op video's is te zien dat de politie inrijdt op de betogers.

Al-Hoceima

De overheid lijkt niet terug te krabbelen; deze heeft nogmaals benadrukt 'de veiligheid te blijven handhaven'. Het lijkt hiermee precies hetzelfde verhaal te worden als de situatie in de regio Al Hoceima in Noord-Marokko, waar een visverkoper eind oktober 2016 om het leven kwam in een vuilniswagen en zo protesten op gang bracht waarbij ook een verbetering van de levensomstandigheden in de regio werd geëist.

Ook in deze regio liet de overheid de bewoners maandenlang vredig protesteren, tot de politie dagelijks enkele jongeren arresteerde. Nu zitten er nog drie- tot vierhonderd vast; enkelen zijn al veroordeeld; van enkele maanden tot twintig jaar cel.