'Dood aan de president', dat is een zeldzaamheid in Iran
Voor de derde dag op rij zijn mensen in verschillende plaatsen in Iran de straat op gegaan uit boosheid over de economische situatie in het land. In hun woede richtten ze zich ook op de politieke en religieuze machthebbers van Iran, wat een zeldzaamheid is in het streng religieuze land.
Het zijn de grootste politieke protesten in acht jaar in Iran. Hun omvang is evenwel niet vergelijkbaar met 2009, toen miljoenen oppositieaanhangers protesteerden tegen de herverkiezing van president Ahmadinejad.
Juist vandaag was de jaarlijkse viering van het neerslaan van wat de 'Groene Revolutie' werd genoemd. Op massabijeenkomsten in het hele land betuigden tienduizenden Iraniërs hun steun aan de geestelijk leider en absolute machthebber van het land, ayatollah Khamenei.
Maar zelfs de staatstelevisie moest vandaag toegeven dat er de afgelopen dagen ook andere geluiden te horen waren. Tot nu toe hadden de staatsmedia gezwegen over de duizenden demonstranten, die aanvankelijk hun stem lieten horen uit onvrede over de aanhoudende economische malaise en financieel wanbeleid.
Zo hebben honderdduizenden mensen hun spaarcenten verloren, omdat malafide geldbedrijven over de kop gingen. Ook met de economie gaat het niet goed. Nadat de huidige president Rohani een nucleaire deal had gesloten met zes wereldmachten en de EU en een deel van de sancties werd opgeheven, werd juist een opleving verwacht.
Maar die blijft uit. Sterker nog: de werkloosheid (12 procent) en de inflatie (10 procent) lopen op. Onlangs schoten de prijzen van eieren en kip nog vele tientallen procenten omhoog.
Uitgelopen op anti-regeringsprotesten
Inmiddels is het protest tegen de verslechterde leefomstandigheden in enkele steden uitgelopen op anti-regeringsprotesten. Er zijn leuzen geroepen als 'dood aan Rohani' en 'dood aan Khamenei'.
"Maar er is nog geen politieke leiding van de protesten en ook geen achterliggende gedachte van waar het met het land naartoe moet", zegt correspondent Thomas Erdbrink. "Het is ook onduidelijk hoe groot de demonstraties precies zijn. Maar de onvrede is zeker heel groot. Dat is al een tijd zo. Nu is het de vraag hoe het protest zich de komende tijd ontwikkelt."
De demonstranten gebruiken de in Iran populaire berichtenapp Telegram om zich te organiseren. Erdbrink: "40 miljoen mensen hebben die app. Het nieuws verspreidt zich daardoor razendsnel, niet alleen in de hoofdstad, maar ook in de dorpen en gehuchten."
Dat zij absoluut geen lieverdjes zijn, hebben we in 2009 gezien.
Demonstraties in Iran zijn niet ongebruikelijk. Zo worden betogingen tegen reorganisaties of onbetaalde salarissen toegestaan. Zelfs politiek protest kan, mits gericht tegen de aartsvijand van het land. "Protest is prima, als het maar tegen Amerika is", zegt Erdbrink. "Tegen de Iraanse leiders zelf wordt het niet op prijs gesteld."
De vraag is dan ook wanneer de autoriteiten ingrijpen. Volgens onbevestigde berichten op sociale media zijn bij een demonstratie in de stad Dorud twee betogers doodgeschoten. Het zouden de eerste dodelijke slachtoffers zijn van deze protestbeweging.
Erdbrink: "Dat de autoriteiten absoluut geen lieverdjes zijn, hebben we in 2009 gezien." De demonstraties werden toen keihard neergeslagen. De oppositieleiders staan nog altijd onder huisarrest. "Als dit de komende dagen zo doorgaat, zou het best kunnen dat de veiligheidsdiensten gecoördineerd ingrijpen."
Vooralsnog blijft het bij enkele arrestaties en een waarschuwing van de minister van Binnenlandse Zaken."Doe niet mee met deze illegale bijeenkomsten, want je brengt jezelf en anderen in de problemen", zei hij.
