Toespraak Aung San Suu Kyi heeft het vertrouwen niet hersteld

• Mitchell van de Klundert

  redacteur Online

Gelaten reageert Wouter Jurgens, de Nederlandse ambassadeur in Myanmar, op de langverwachte toespraak van de Myanmarese regeringsleider Aung San Suu Kyi. In een twitterbericht schrijft hij: "We vreesden ontkenning en hoopten op een boodschap van medeleven en gerechtigheid: geen van beide is uitgekomen."

Eerder vandaag sprak Nobelprijswinnares Suu Kyi het parlement in Myanmar toe over het geweld in de deelstaat Rakhine. In dat gebied wonen eigenlijk een miljoen Rohingya, maar intussen is bijna de helft van hen gevlucht naar buurland Bangladesh.

De Rohingya, een moslimminderheid in het verder boeddhistische Myanmar, vluchten massaal voor het geweld van Myanmarese militairen. Die zoeken de daders van een aanval op een legerkamp, eind augustus. Het is het zoveelste conflict. De Rohingya zijn al jaren een achtergestelde groep. Volgens de Verenigde Naties behoren ze tot de meest vervolgde minderheden ter wereld.

Etnische zuivering

De internationale gemeenschap keek uit naar haar toespraak. Al weken is er scherpe kritiek op Myanmar en met name op Suu Kyi. De Verenigde Naties waarschuwden voor een etnische zuivering tegen de Rohingya en riepen meerdere keren op het geweld te staken.

Veel regeringsleiders, organisaties en media begrijpen niet dat Suu Kyi het geweld tegen de Rohingya laat voortduren. Ze wordt gezien als een symbool van een democratischer Myanmar. Ze bekritiseerde in het verleden het militaire bewind in het land en onderging een jarenlang huisarrest. Voor haar verzet tegen de militairen kreeg ze in 1991 de Nobelprijs voor de Vrede.

In 2016 werd ze gekozen als regeringsleider. Het zou alleen maar beter gaan met Myanmar, maar niets bleek minder waar, want echte macht in het land ligt nog altijd bij de legerleiding.

Menselijkheid

Vanwege voortdurende geweld tegen de Rohingya oordelen verschillende Nobelprijswinnaars hard over Suu Kyi. In een tv-interview met de BBC wordt een verklaring van sommige van hen voorgelezen. "Ze zeggen dat u de test van de menselijkheid niet heeft doorstaan", zegt de journalist. "Goed, dat is hun mening", reageert Suu Kyi.

Volgens Justin Wintle, de biograaf van Suu Kyi, heeft ze haar opleiding aan Oxford, een boeddhistische achtergrond en de filosofie van haar vader niet kunnen vasthouden. Hij denkt dat nu ze eenmaal regeringsleider is, ze niet meer maalt om wat de buitenwereld over haar denkt. "Ik ben teleurgesteld dat ze niet bij haar eigen waarden is gebleven", zegt hij.

De vraag blijft of Suu Kyi zich niet kan uitspreken, of dat ze zich niet wil uitspreken. Correspondent Michel Maas merkte eerder op dat ze het woord "Rohingya" nooit uitspreekt.

"Uit haar mond hoor je alleen maar 'Bengali', dat betekent mensen uit Bangladesh. Zo betitelen de mensen uit Myanmar de Rohingya omdat ze willen aangeven dat ze geen echte Birmezen zijn, geen inwoners van Myanmar dus, maar illegalen en dat ze beter kunnen vertrekken", zei Maas.

Bovendien kan ze niet zomaar de Rohingya helpen, zei hij. "Aung San Suu Kyi weet goed dat zij alleen maar de woede van haar achterban opwekt als zij het openlijk voor hen zou opnemen.

Toespraak

De speech van Suu Kyi werd door António Guterres, secretaris-generaal van de VN, een laatste kans genoemd. "Ze heeft nu de mogelijkheid om de situatie om te keren. Als ze dat niet doet, dan denk ik dat de tragedie absoluut verschrikkelijk wordt."

Plechtig sprak Suu Kyi vanochtend ten overstaan van haar parlement. Ze zei mee te leven met "alle mensen" die bij het conflict betrokken zijn en claimde dat er al twee weken geen operaties meer plaatsvinden in de deelstaat Rakhine. Gevluchte Rohingya kunnen veilig terugkeren, zei ze, en bovendien "zijn de meeste van hun dorpen nog intact".

Veel van wat ze zei wordt weersproken door gruwelijke berichtgeving. Mensenrechtenorganisaties schrijven dat zeker 1000 mensen zijn gedood. Human Rights Watch maakt uit satellietbeelden op dat de militairen zeker 214 dorpen hebben afgebrand.

De BBC schrijft dat er nog gewoon verwoestingen plaatsvonden in de afgelopen twee weken. Ook correspondent Joeri Boom heeft deze week nog rookpluimen gezien. Hij was in het grensgebied tussen Myanmar en Bangladesh en beschrijft een overvol vluchtelingenkamp. De Rohingya daar vertelden over milities die het leger helpen met het gooien van brandbommen.

In een reactie op de toespraak van Suu Kyi schrijft de mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties dat ze "met eigen ogen" wil gaan kijken naar de vermeende aanvallen. De commissie roept Myanmar op om snel een waarheidscommissie toe te laten.

Hoe Aung San Suu Kyi echt denkt over de Rohingya weten we niet. Wel lijkt ze het verzamelen van bewijs over het militaire geweld toe te staan, want in haar toespraak zei ze: "Ik ben me ervan bewust dat de aandacht van de wereld is gericht op de situatie in de deelstaat Rakhine. Als verantwoordelijk lid van de wereldgemeenschap vreest Myanmar geen internationale controle."