Hoe Congo (weer) in een spiraal van geweld belandt

Voor de zoveelste keer worden de inwoners van de Democratische Republiek Congo getroffen door crisis, met gruwelijke slachtpartijen tot gevolg. "Zwangere vrouwen in stukjes gehakt, pasgeboren baby's neergeschoten en vele, vele andere gruweldaden", vertelt correspondent Koert Lindijer.

Zeker 3383 mensen zijn de afgelopen negen maanden omgekomen door geweld in de centraal-zuidelijke regio Kasaï. Dat meldt de katholieke kerk in het Afrikaanse land op basis van onderzoek. Een stuk meer dodelijke slachtoffers dan de 400 die de VN tot nu toe aanhield.

Het stamhoofd Jean Pierre Mpandi was een uitgesproken tegenstander van de regering. Zijn aanhangers vormden de militie Kamwina Nsapu (zwarte mier). De gewapende groepering viel overheidsinstanties aan, waarop de Congolese president hard terugsloeg.

"Regeringssoldaten vermoordden vorig jaar de leider en zo werd een kettingreactie van geweld in gang gezet", zegt Lindijer in het NOS Radio 1 Journaal. Met machetes, stokken en geweren trekken de strijders van Kamwina Nsapu plunderend door de regio.

Verminking

Het leger vecht tegen de opstandige militie, "maar is ook notoir ongedisciplineerd", zegt de NOS-correspondent. Volgens de VN zijn de militairen onder meer betrokken bij verminkingen en verkrachtingen. Dat zouden ze in samenwerking doen met de zogenoemde Bana Mura-militie.

Die militie is opgericht met hulp van de regering om de strijd tegen Kamwina Nsapu te winnen, zegt de VN. Bana Mura zou geld en wapens ontvangen van de lokale overheid.

Ondertussen zitten de gewone burgers tussen twee vuren; ruim een miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen. Er zijn tientallen massagraven gevonden, gevuld met slachtoffers van de strijd.

Het Afrikaanse land verkeert daarnaast ook in een politieke crisis. President Kabila weigert op te stappen, ondanks dat hij zijn maximale termijn al heeft overschreden. "Je zou hem er de schuld van kunnen geven", zucht Lindijer. "Maar Congo kent een lange en kwalijke geschiedenis van macabere opstanden door mystieke strijdgroepen, zoals deze milities."

Hij geeft een voorbeeld van in magie gelovende strijders in Oost-Congo, waar de situatie ook instabiel is. "Er zijn groepen die zich insmeren met magische olie om 'onzichtbaar' te worden. En dat soort praktijken gebeuren nu dus ook in het centraler gelegen Kasaï."

Onbestuurbaar

Congo kende al een bloedige onderdrukking toen het nog een Belgische kolonie was en gaat nog steeds gebukt onder de gevolgen van de burgeroorlog die twintig jaar geleden uitbrak. De spiraal van geweld in Kasaï is een nieuwste bedreiging voor de Congolezen.

"Het land ontrafelt steeds verder", zegt de NOS-correspondent. "Het wordt steeds onbestuurbaarder en dat is een gevaar voor de hele regio."