Wat is er nog over van het kalifaat van Islamitische Staat?
De vermoedelijke dood van IS-leider al-Shishani zou een grote klap zijn voor terreurgroep Islamitische Staat. De commandant van Georgische afkomst, die eigenlijk Tarkhan Batirasjvili heette, was een belangrijke adviseur van Abu Bakr al-Baghdadi, het hoofd van Islamitische Staat. Hij leidde belangrijke veldslagen. Zijn dood komt op een moment waarop de terreurgroep het al erg moeilijk heeft.
IS verliest namelijk steeds meer terrein. Volgens een rapport van het Amerikaanse onderzoeksbureau IHS heeft IS in de laatste zes maanden 12 procent van zijn grondgebied in Irak en Syrië verloren.
In 2015 kromp het terrein van IS al met 12.800 vierkante kilometer tot 78.000 vierkante kilometer, een verlies van 14 procent. "In de eerste zes maanden van 2016 is het overgebleven terrein met nog eens 12 procent gekrompen", staat in het rapport. "De groepering heeft op dit moment nog 68.300 vierkante kilometer over in Irak en Syrië." Dat komt neer op iets meer dan anderhalf keer de oppervlakte van Nederland.
Het terreinverlies heeft ook invloed op de inkomsten van het kalifaat. In 2015 boekte IS ongeveer 80 miljoen dollar (72,4 miljoen euro) winst per maand. In maart dit jaar was dit bedrag al gedaald naar 56 miljoen dollar (50,7 miljoen euro). Het IHS schat dat er sinds maart nog een daling van 35 procent heeft plaatsgevonden.
Nieuwe tactiek
Het verlies van terrein beïnvloedt de tactiek van de terroristische groepering, zegt islamoloog Maurits Berger. "IS voelt zich in het nauw gedreven en een kat in het nauw maakt rare sprongen." Volgens de islamoloog zijn er steeds meer aanslagen te zien. "Het is een stijgende lijn. Ze gaan richting een piek", zegt Berger.
Volgens cijfers van The New York Times zijn er tot en met 3 juli dit jaar ongeveer 500 doden gevallen bij 21 aanslagen die aan IS zijn gelieerd. In 2015 vielen er volgens die cijfers 1068 doden bij 65 aanslagen.
In de eerste zes maanden van dit jaar waren er zeven aanslagen waarbij meer dan tien doden vielen. De grootste door IS opgeëiste of geïnspireerde aanslagen vonden plaats in Bagdad (291 doden), de luchthaven van Istanbul (44 doden), een homoclub in Orlando (49 doden) en Brussel (30 doden).
In heel 2015 waren er 23 aanslagen met meer dan tien doden. De grootste aanslagen vorig jaar waren in San Bernardino, Californië (14 doden) en Parijs (129 doden). Ook stortte een Russisch vliegtuig kort na vertrek uit Egypte neer (224 doden) en vielen er tientallen doden bij meerdere aanslagen in Turkije en Irak.
Groot verschil
In 2014 vielen er volgens de krant beduidend minder doden door aanslagen gerelateerd aan IS: er waren tien aanslagen, met in totaal dertien doden. Bij geen enkele aanslag vielen meer dan tien slachtoffers.
Deze cijfers lijken het vermoeden van Berger te bevestigen. Ook het IHS ziet een nieuwe tactiek van Islamitische Staat. "In de toekomst verwachten we meer grote aanslagen en sabotage van de economische infrastructuur in Irak en Syrië, maar ook in Europa", zegt een analist van het bureau.
Buitenlandse jihadisten
Ook richt IS zich meer op de werving van buitenlandse jihadisten. "Ze werven door middel van oproepen, zoals de oproep voordat de ramadan begon. Dat is een hele andere aanpak dan bijvoorbeeld de werving van al-Qaida", zegt Berger.
Volgens het IHS kan het kalifaat door de aanslagen die door deze oproepen ontstaan nog steeds claimen dat ze groot en succesvol blijven, ondanks het terreinverlies in Irak en Syrië. "Daardoor wordt er in de berichtgeving van IS steeds meer gefocust op de 'uitbreiding' van hun macht buiten die twee landen. Over het verlies van terrein van het kalifaat wordt niet gerept", zegt de analist.
Vorig jaar werden er zes aanslagen die gerelateerd kunnen worden aan IS gepleegd in Europa en twee in de Verenigde Staten, volgens de tellingen van The New York Times. In de eerste zes maanden van dit jaar waren er al drie aanslagen in Europa, een in Indonesië en een in de Verenigde Staten.
Veranderingen in toekomst
"De komende jaren zullen we steeds meer steden en dorpen isoleren van het kalifaat. Dat zagen we al eerder gebeuren bij Ramadi en Fallujah", aldus de IHS-analist. "Dit kan zorgen voor fragmentatie en vernietiging van IS."
