Justitie zoekt getuigen van neerhalen MH17 door Buk-raket

Het internationale team dat het strafrechtelijk onderzoek doet naar de MH17, is op zoek naar getuigen die iets weten over de aanwezigheid en het gebruik van een Buk-raketinstallatie op de dag van de vliegramp in Oost-Oekraïne. Het onderzoeksteam heeft een video verspreid met beelden van een Buk-systeem en fragmenten van onderschepte telefoongesprekken van de pro-Russische separatisten.

In de video worden beelden getoond van een Buk-raketsysteem en wordt gemeld wat bekend is over de route die het heeft afgelegd.

De ochtend na de crash zegt een separatist in een telefoongesprek dat de Oekraïense geheime dienst heeft onderschept, dat het Buk-raketsysteem weg is uit Oekraïne en de grens is overgebracht naar Rusland. "Het was een zootje, verder heb ik niets te zeggen", zegt de separatist. Twintig minuten later wordt in een ander gesprek gesproken over "een ramp".

Snizjne

In de video zijn op verschillende momenten beelden te zien van het Buk-raketsysteem. In de nacht van 17 juli, de dag van de ramp, reed het systeem in de regio Donetsk. Later, enkele uren voor de crash, rijdt het raketsysteem zelfstandig in de plaats Snizjne. Op het systeem is een gele plaat zichtbaar met een telefoonnummer. Dat nummer is overigens van een bedrijf in Donetsk; de eigenaar zei eerder al dat het voertuig was gestolen.

Op de avond van de ramp, om 21.32 uur, vangt de Oekraïense geheime dienst opnieuw een gesprek op tussen twee separatisten. Daarin wordt gezegd dat het Buk-systeem inmiddels bij een checkpoint staat en dat er nog een bemanningslid bij aanwezig is. De ene separatist krijgt dan de opdracht om ervoor te zorgen dat het bemanningslid zich zo snel mogelijk bij hem meldt in Snizjne, bij een benzinestation.

Een van de scenario's

Het internationale onderzoeksteam (Nederland, Oekraïne, Australië, Maleisië en België), vraagt in de video getuigen die op 17 juli en de dag erna iets hebben gezien of gehoord, zich te melden. De oproep in de video is in het Russisch. Het team benadrukt dat het neerhalen van de MH17 door een Buk-raketsysteem "een van de belangrijke scenario's" is.

De onderzoekers willen informatie over het transport van het raketsysteem, de bemanning en het afvuren van de Buk in de regio Donbass. Ook willen ze meer weten over wie het raketsysteem heeft besteld.

In de oproep wordt aan het slot benadrukt dat getuigen bescherming kunnen krijgen als ze zich melden. Mensen die informatie hebben kunnen op de website van het onderzoeksteam onder meer foto's en video's uploaden.

Moeizaam

Hoogleraar strafrecht Geert-Jan Knoops heeft het filmpje niet gezien, maar las wel beschrijvingen ervan en zag het transcript van de getoonde telefoongesprekken. Hij heeft geen hoge verwachtingen van deze getuigenoproep: "Ooggetuigen en betrokkenen met wroeging hadden zich vast al eerder gemeld."

"Ik geloof niet dat zij anders zullen gaan denken na het zien van dit filmpje", zegt Knoops. "Ze zullen bovendien bang zijn om zich bekend te maken want getuigen is in die regio niet zonder risico."

Volgens Knoops duidt het filmpje erop het onderzoek moeizaam verloopt: "Je kunt hieruit niet concluderen dat het onderzoek vastzit, maar wel dat ze nog niet heel veel verder zijn gekomen."

Meer onderzoek nodig

Het onderzoeksteam deed al eerder een getuigenoproep. Daarover schrijft het nu in een verklaring: "In het stadium waarin het strafrechtelijk onderzoek nu is, heeft het onderzoeksteam een duidelijker beeld van een van de mogelijke oorzaken van de crash." Justitie benadrukt dat de oorzaak van de crash nog niet duidelijk is: "Daarvoor is meer onderzoek nodig."

Zo wordt er nog gekeken naar de theorie dat de MH17 is neergeschoten door een vliegtuig. Maar volgens ingewijden wordt die mogelijke toedracht niet heel serieus genomen.

De ramp met het vliegtuig van Malaysia Airlines kostte in juli vorig jaar aan alle 298 inzittenden het leven, onder wie 196 Nederlanders. Twee slachtoffers zijn nog niet geïdentificeerd.

Alle nabestaanden van de slachtoffers zijn vanochtend op de hoogte gebracht van de getuigenoproep.