Salwa van der Gaag
Sumeyye Ersoy
Salwa van der Gaag
Sumeyye Ersoy
DUO moet per direct stoppen met het gebruik van een algoritme bij het controleren van uitwonende studenten met een beurs en tijdelijk gebruik maken van een willekeurige steekproef.
Onderwijsminister Dijkgraaf heeft dit besloten naar aanleiding van onderzoek van NOS op 3, Investico en het Hoger Onderwijs Persbureau. Tijdens dit onderzoek naar de manier waarop DUO fraude opspoort bij studenten die op zichzelf wonen, kwam het beeld naar voren dat studenten met een migratieachtergrond opvallend vaak worden beschuldigd van fraude met studiefinanciering. Uitwonende studenten krijgen een hogere beurs dan degenen die nog bij hun ouders wonen.
Aan het onderzoek werkten ruim dertig advocaten mee. De afgelopen tien jaar ondersteunden zij in totaal 376 studenten die beschuldigd werden van frauderen met de uitwonende beurs. Bij 367 van hen, in vrijwel alle gevallen dus, ging het om studenten met een migratieachtergrond.
Dijkgraaf spreekt van een "verontrustend signaal" en wil grondig onderzoek naar de fraudecontrole. Hij heeft in een debat in de Tweede Kamer laten weten dat het algoritme niet meer mag worden gebruikt, totdat er meer over bekend is. "Ik geef u wel mee dat die aselecte steekproef ongetwijfeld minder effectief is, maar gezien de omstandigheden lijkt het me het meest verstandige wat we kunnen doen", stelde hij. D66, DENK en GroenLinks dienden moties in over de opsporing van fraude met de basisbeurs.
Dijkgraaf wil een stevig gesprek met DUO over het grondig doorlichten van het hele controleproces. "De pijnlijke lessen van de kinderopvangtoeslagaffaire, die hier net ook werden genoemd", zei hij, "maken dat het kabinet en DUO het meer dan ooit, denk ik, aan hun stand verplicht zijn om elk signaal van discriminatie tot op de bodem te onderzoeken."
Sinds 2012 werkt DUO met een algoritme om fraude op te sporen. Met zelfbedachte risico-indicatoren zoals leeftijd en opleidingsniveau selecteert het systeem potentiële fraudeurs.
Fraude-onderzoekers bepalen vervolgens bij wie controleurs op huisbezoek gaan. Die kijken weer naar andere factoren. Zo vormen studenten die bij familieleden zoals broers of tantes inwonen volgens DUO een risicogroep voor fraude, terwijl ook zij recht hebben op de uitwonende beurs.
De huisbezoeken en het eventuele buurtonderzoek worden uitgevoerd door bedrijven die worden ingehuurd door DUO. De controleurs stellen een adviesrapport op met daarin verklaringen van huisgenoten of buurtbewoners.
Soms zijn twee verklaringen al voldoende. Als DUO op basis daarvan concludeert dat er sprake is van fraude, krijgt de student een brief waarin staat dat de ontvangen beurs terugbetaald moet worden. Vaak komt er nog een boete bovenop en voorafgaand aan de beslissing gaat DUO niet met studenten in gesprek.
