"Met 50 procent van de kennis moeten we 100 procent van de besluiten nemen." Dat waren de woorden van premier Mark Rutte in maart, aan het begin van de eerste coronagolf in Nederland. NOS op 3 duikt in de tweede golf met de vraag: met hoeveel meer wijsheid navigeren we nu eigenlijk?
Bekijk hier hoeveel meer we nu weten - of juist niet. NOS op 3 sprak erover met arts Diederik Gommers en met premier Rutte:
Sinds corona Nederland bereikte, leren we steeds meer over het virus en de bestrijding ervan. Maar met hoeveel procent van de kennis we inmiddels de beslissingen nemen, dat durft premier Rutte niet te zeggen. Hij houdt het bij: "We weten nu echt wel meer."
Vooral over waar het virus is. Door bijvoorbeeld een landelijk dashboard met cijfers, metingen van het rioolwater op verschillende plekken, het bron- en contactonderzoek van de GGD en het binnenkort opschalen van de testcapaciteit.
De doelstellingen achter de maatregelen veranderden mee met de kennis. Groepsimmuniteit, waar de politiek aan het begin van de eerste golf hoop op vestigde, bleek niet de beste strategie. Het gaat langzaam en onderzoek wijst uit dat mensen ook opnieuw besmet kunnen raken.
Gerichter
Ook de aanpak is veranderd. Tijdens de eerste golf besloot het kabinet tot een 'intelligente lockdown'. Het land kwam grotendeels tot stilstand - en de opmars van het virus ook. Maar dat had grote gevolgen voor bedrijven, mensen en de economie.
Nu is het beleid: geïnformeerd en gerichter maatregelen nemen. Dat betekent niet dat altijd vaststaat wat de beste optie is. Rutte: "Het virus is vals. Er zijn nog steeds dagen dat het ons blijft verbazen."
Wat helpt, is dat we langzaam bijleren over hoe het virus zich verspreidt. Bijvoorbeeld dat mensen zonder (of met lichte) symptomen ook besmettelijk kunnen zijn. Of dat aerogene verspreiding (door de lucht, bijvoorbeeld door zingen) een rol speelt, al is er discussie over de mate waarin.
Minder sterfte
Door meer kennis kunnen artsen patiënten ook beter behandelen dan in de eerste golf, zegt Diederik Gommers van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care. Zo weten ze nu welke virusremmers, bloedverdunners en steroïden helpen in het tegengaan van de ziekte, of het verkorten van het ziekteproces.
Een echt medicijn is er nog niet. Maar de genoemde middelen verkorten wel de ligduur in een ziekenhuis, zegt Gommers. "En het sterftecijfer is gehalveerd." Hij en zijn collega's hebben nu betere apparatuur en meer geschikte ruimtes waar ze patiënten kunnen behandelen.
Maar: "Bottleneck blijft het aantal verpleegkundigen." Er zijn sinds maart meer verpleegkundigen getraind, maar voor meer personeel werven en opleiden, was de tijd te kort.
Verdeeldheid
Het grootste verschil tussen de eerste en de tweede golf zijn we misschien zelf, zeggen deskundigen. Ons gedrag is anders dan toen - en onze eensgezindheid ook. Een deel van de mensen is de maatregelen beu, anderen vinden ze niet effectief of proportioneel en voor weer anderen gaan ze niet ver genoeg.
Rutte: "Ik denk dat we ook allemaal ietwat coronamoe zijn. Dat begrijp ik heel erg goed. Maar zolang er geen medicijn of vaccin is, blijven we tangoën met dit macabere virus."
Zorgen bij jongeren
Bij jongeren spelen ook vragen over hoe eerlijk de maatregelen zijn. Hun leven wordt grotendeels stilgezet - denk aan hun studie, bijbaan of uitgaan - terwijl het virus voor henzelf veel minder gevaarlijk is.
Rutte zegt dat hij dat gevoel begrijpt. "Dat is ook hard. Maar het virus is er en het is letterlijk levensgevaarlijk. Jongeren worden minder vaak ziek, al kunnen ze ook ernstig ziek worden, maar we zien in de cijfers dat jongeren echt wel bezig zijn het virus te verspreiden. En dat is heel gevaarlijk."
De premier zegt dat hij nu daarom waar het kan het gesprek aangaat met jongeren. Zijn boodschap? "Als jullie nu verstandig doen, voorkomen we dat het virus verder gaat wandelen door generaties. En dan kan er straks weer meer."
