Jeanine Duijst, Loes van Langen, Suzan Yücel en Babette olde Hanhof
Jeanine Duijst, Loes van Langen, Suzan Yücel en Babette olde Hanhof
"Dan denk je op kantoor te belanden, maar sta je ineens bij hem thuis", zegt acteur Pieter over de gestopte filmmaker Job Gosschalk. "Voor je het weet, heb je een tong in je mond en een hand in je kruis."
Het verhaal van Pieter (niet zijn echte naam) staat niet op zichzelf. NOS op 3 sprak negen acteurs over seksuele intimidatie door Gosschalk. Vijf van hen, en een oud-medewerker, delen hun ervaringen. De 50-jarige regisseur en voormalig castingdirector erkent dat hij over grenzen van acteurs is gegaan.
"Het is voorgekomen dat ik daarbij acteurs heb gevraagd hun kleren uit te doen", schrijft hij. "Ik heb onvoldoende rekening gehouden met het verschil tussen mijn positie en die van een acteur."
Gosschalk is volgens acteur Pieter ook over zijn grenzen heengegaan. Hij zat in het laatste jaar van een acteeropleiding toen een delegatie van Kemna Casting langskwam om mensen te scouten. "Heel kort door de bocht: Job werpt zich dan op als een soort mentor, die jou onder z'n hoede wil nemen. Daar mag je het niet met anderen over hebben."
Pieter kreeg naar eigen zeggen een uitnodiging van Gosschalk om naar Amsterdam te komen. Daar gebeurde volgens hem wat er in de eerste twee zinnen van dit artikel staat. Hoe het is afgelopen, wil de acteur niet zeggen. Hij is bang dat het verhaal naar hem toe leidt.
"Uiteindelijk is het contact verbroken", zegt hij per telefoon. "Ik ben toen volledig zwartgemaakt bij de mensen van zijn bedrijf. Naar mijn idee ben ik toen op een zwarte lijst terechtgekomen en mocht ik nooit meer auditie doen."
Via omwegen kon Pieter soms toch auditeren voor rollen, maar daar kwam Gosschalk altijd achter, vertelt hij. "Dan moest hij ook laten weten dat hij dat wist."
Pieter heeft nooit aangifte gedaan tegen Gosschalk. "Heel lang dacht ik dat ik de enige was en dan is het mijn woord tegen het zijne. Je hebt geen camera op je schouder dus je kunt niets bewijzen."
Ook acteur Winston Post kreeg naar eigen zeggen te maken met seksuele intimidatie door de regisseur. Gosschalk zou hem een voorkeursbehandeling hebben willen gegeven, maar niet onvoorwaardelijk. Post beschrijft wat hij te horen kreeg op het kantoor, na kantoortijden.
"Hij vroeg of ik mezelf als serieus acteur zag. In dat geval moest ik wel aan wat voorwaarden voldoen. Te weten: scènes spelen waarbij gêne geen rolt speelt en ik uiteindelijk - althans dat was de bedoeling - ging masturberen. De grens was voor mij reeds voor dat moment bereikt en ik brak de bijles af."
Post zegt dat "vrijwel iedere" Nederlandse acteur van dit soort praktijken afweet. Ongeacht of het gaat om eigen ervaringen. "Onder elkaar praat je erover maar naar buiten treden, dat is nog nooit gebeurd."
Volgens acteur Kees (niet zijn echte naam) maakt Gosschalk elke keer misbruik van een nieuwe generatie acteurs die opstaat.
"Ik ben 's avonds laat naar het castingbureau van Kemna gelokt. Daar moest ik een scène spelen die zich afspeelde in een sportschool en in de douche van de sportschool. Daar moest ik me voor uitkleden en daar ben ik toen in meegegaan."
In zijn verklaring zegt Gosschalk geen mensen te hebben betast. Kees spreekt dat tegen: "Hij heeft me betast, ook op mijn geslachtsdeel. Dit is meerdere keren voorgevallen. De ene keer vroeg hij of ik langskwam voor een casting. Een andere keer ging het om een gesprek over het vak. Seks hebben we echter nooit gehad."
Kees geeft aan nooit te hebben overwogen om aangifte te doen. "Ik heb het eerst een paar jaar laten bezinken. Toen dacht ik: jeetje wat is er gebeurd?" Hij besloot Gosschalk te confronteren. "Hij had daar niet echt een antwoord op. Hij zei dat hij verliefd op mij was. Daarmee heb ik het voor mezelf afgesloten."
Volgens Kees wist Gosschalk hem 'op mijn zwakke plek te raken'. "Hij wist dat ik heel kwetsbaar was en uit een ongezonde thuissituatie kwam. Het was een manipulatief spel dat hij heeft gespeeld."
Ook Joost (niet zijn echte naam) deelt zijn ervaring met Gosschalk. Hij beweert dat de oud-castingdirecteur het al jaren op hem gemunt had. "De eerste keer was twintig jaar geleden", zegt hij per telefoon. "Toen ik net afstudeerde van de toneelschool en Job kwam om acteurs te casten. Toen heeft hij me gevraagd of ik hem wilde pijpen of hij mij."
Volgens de acteur deed de filmmaker zijn best om het te laten overkomen als een grap. "Ik heb het daarom niet als intimiderend ervaren."
Ook Paul (niet zijn echte naam) heeft ervaringen met Gosschalk: "Job belde me, ik zou wat extra privélessen krijgen van hem bij Kemna Casting. Ik moest in een lokaal gaan staan met m'n ogen dicht. Hij zei: 'Er staan drie ontzettend knappe vrouwen en die willen je gaan uitkleden'. Ik moest zwaarder gaan ademen en geil worden. Ik heb toen gedaan alsof ik flauwviel en ben naar huis gegaan."
"Later werd ik gebeld en vroeg Job of ik nog een keer langskwam: 'ik ga echt niet aan je zitten, ik ben geen rare man'. Toen was het hetzelfde verhaal", vertelt Paul. "Hij zei: 'daar hangt een douche en dat ik weer geil moest worden. Toen ben ik weggegaan."
Paul heeft altijd werk gehad als acteur en heeft nooit problemen ondervonden van het niet ingaan op seksuele avances. "Maar je weet niet hoe het anders gegaan was, misschien had ik dan een andere carrière gehad. Ik heb er geen spijt van dat ik daar niets heb gedaan."
Anderen over Gosschalk
Katja Schuurman, een goede vriendin van Gosschalk, geeft aan hem eerst zelf te willen spreken voor ze uitgebreid reageert. "Nederland is een rechtstaat. Eventuele veroordelingen horen thuis in de rechtbank en niet in de media, waar openbare terechtstellingen lijken plaats te vinden. Of boven iemands hoofd hangen, waardoor Job zich nu genoodzaakt voelt tot deze buitenproportionele conclusie."
Marina Wijn, voormalig collega-castingdirector bij Kemna, zegt: "Dit heeft blijkbaar gespeeld toen ik daar werkte. Ik heb daar nooit iets van gemerkt. Er zullen ongetwijfeld dingen waar zijn, maar ik weet ook dat er heel veel broodje-aap-verhalen zijn. Het werkt namelijk ook andersom: dat je de acteurs van je af moet slaan. Ik vind het van grote moed getuigen dat Job ervoor kiest om zelf zijn verhaal te doen."
Acteur Robbert van den Bergh, die nu meespeelt in musical De Marathon, die Gosschalk regisseert: "Ik heb Job nooit ervaren als grensoverschrijdend en herken hem niet in de verhalen die nu naar buiten komen. De cast is dol op Job en vindt het erg vervelend wat er nu gebeurt."
