Ons werk gaat onherkenbaar veranderen. Robotisering bedreigt miljoenen banen, waarschuwen deskundigen. NOS op 3 kijkt de aankomende dagen met vier experts naar de arbeidsmarkt van de toekomst. Gisteren beschreven we welke banen er dreigen te verdwijnen. Vandaag: welke banen blijven bestaan en welke komen erbij?
Robotisering zorgt er niet alleen voor dat banen verdwijnen, er zullen juist ook gloednieuwe werkzaamheden ontstaan. Hoe die er precies uit gaan zien, is lastig te zeggen. "Het is makkelijker in te schatten wat er op een termijn van tien jaar verdwijnt, dan wat er voor in de plaats komt", zegt hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen van de Universiteit Tilburg.
Toch hebben de experts zo hun verwachtingen op welk werkveld je nu het best kunt inzetten om straks nog een job te hebben.
Lekker developen
Als je goed bent met ICT, dan heb je goud in handen, zeggen deskundigen. Wilthagen: "Als je bijvoorbeeld zelf nieuwe systemen kunt ontwerpen of daar makkelijk mee kan communiceren". En dat gebeurt nu al. Zoek maar eens op automation engineer of software developer en de vacatures vliegen je om de oren.
Wilthagen wil dat je goed nadenkt voordat je een studie kiest. "Ik zou niet meer aan een financieel-economische mbo-opleiding beginnen", waarschuwt hij. "Zet niet meer in op computerwerk dat een computer zelf beter kan."
"Veel mensen denken: als ik maar leer programmeren, dan kom ik er wel", zegt ondernemer Martin Ford. "Maar dat is echt een misvatting. Computers kunnen ook programmeren, dus je moet echt wel meer kunnen.”
Naast focussen op bits en bytes is het ook slim om te kijken naar bloedvaten en cellen. Er komt namelijk ook veel werk in onderzoek naar ons lichaam. We worden steeds ouder en met technologie kunnen we onszelf langer gezond houden. "Er gaat heel veel gebeuren op het gebied van bio-engineering en neurowetenschap", zegt de Amerikaanse neurowetenschapper Dileep George.
Mensenmensen
Ben je niet zo technisch aangelegd, dan hoef je niet in paniek te raken. "Als je je richt op vaardigheden waar robots nog niet zo goed in zijn, zoals omgaan met anderen, creativiteit en empathisch vermogen, dan liggen daar kansen", zegt arbeidsmarktonderzoeker Charissa Freese. Denk bijvoorbeeld aan de zorg of beroepen waarin je met kinderen werkt.
Volgens George is dat niet omdat robots het niet kunnen. "Maar ze hebben nou eenmaal een ander levensverhaal dan mensen. Daarom gaan we liever met mensen om in plaats van met robots."
Ook in de zakenwereld zul je nieuwe topbanen zien. "Kijk bijvoorbeeld naar banken", zegt Ford. "Als de routinebanen verdwijnen, blijven de superstars over die heel goed met klanten omgaan en nog meer gaan verdienen dan ze al doen. Want ze hoeven dan niets te delen met veel collega’s."
Nieuwe beroepen
Wie had tien jaar geleden gedacht dat inmiddels elk groot bedrijf een social media manager op kantoor heeft zitten? Nieuwe technologie vraagt om nieuwe vaardigheden. Daarom zullen er vacatures komen voor banen die we nog niet kennen. Banen waarbij mensen samenwerken met die nieuwe technologie.
Denk aan een droneverkeersleider en een datagijzelingspecialist. Of een computerpersoonlijkhedenontwerper, want monotone computerstemmen gaan ook maar vervelen.
We leven langer, dus ook in de ouderenzorg liggen kansen. Begrafenisondernemers die we spreken zeggen dat er meer behoefte komt om het einde van je leven te 'vieren', dus misschien ga je wel voor een carrière als levenseindeplanner.
Of als zorg-op-afstandspecialist, want het zal steeds normaler worden dat we op afstand geholpen worden. Bijvoorbeeld via virtual of augmented reality.
Een ander beroep van de toekomst is orgaanontwerper. Want waarom zou je moeten wachten op een donorlong als we die zelf kunnen maken? Thijs Pasman (26) is daar nu al mee bezig.
Je moet het zelf doen
Wat je in ieder geval niet moet doen, is afwachten. Je moet zelf initiatief nemen, zegt Wilthagen: "Als je je telefoon moet updaten krijg je een melding. Als je die niet installeert, werkt hij niet meer. Mensen krijgen zo’n signaal niet", zegt hij. "Dus je moet zelf nadenken hoe je jouw competenties blijft upgraden en hoe je dat organiseert. Wees flexibel en blijf vooruitkijken."
Als we miljoenen banen verliezen en er is veel onzekerheid over wat er voor in de plaats komt, kan dat voor grote maatschappelijke problemen zorgen. Morgen kijken we hoe we een samenleving vol chaos kunnen voorkomen.