Ons werk gaat onherkenbaar veranderen. Robotisering bedreigt miljoenen banen, waarschuwen deskundigen.
NOS op 3 kijkt de aankomende drie dagen met vier experts naar de arbeidsmarkt van de toekomst. We vragen ons af: wordt het een #wereldzonderwerk? Vandaag zoeken we uit welke banen de grootste kans hebben te verdwijnen.
Twee dagen na de verkiezingen stelt hoogleraar Ton Wilthagen al de vraag: krijgen we een minister van Technologie en Digitale Samenleving? Want: alleen als de nieuwe regering concrete plannen maakt om de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken, ziet hij kans om een wereld zonder werk te voorkomen.
Naar schatting zullen twee tot drie miljoen banen in Nederland verdwijnen als gevolg van automatisering. En dat gaat voor grote ongelijkheid zorgen, waarschuwt Wilthagen. Hij schreef samen met een groep deskundigen vorige maand een brandbrief om de politiek op te roepen tot actie.
Wilthagen schetst in deze video een somber beeld van hoe de samenleving eruitziet als de politiek het laat afweten.
Maar wie moet zich nou specifiek zorgen maken?
"Iedereen", zegt Wilthagen stellig. "Alles wat routinematig werk is, zal geautomatiseerd worden", voegt Martin Ford toe. De eerste klappen vallen bij laagopgeleide werknemers", zegt Charissa Freese. "Daar moeten veel mensen echt vrezen voor hun baan."
Dan hebben we het over mensen die uitvoerend werk doen, zoals fabriekswerk of in de haven. Maar ook callcentermedewerkers en administratief medewerkers in bijvoorbeeld de financiële of juridische sector.
Maar er zullen ook veel hbo-banen verdwijnen. Accountants, analisten en beurshandelaren gaan hun baan verliezen als er niks verandert. "In het onderwijs en de zorg zal het minder hard gaan, maar ook daar kan je echt niet meer achterover leunen", zegt Freese. "Misschien verdwijnen de banen niet helemaal, ze veranderen wel. Als je niet mee kan gaan met die verandering, dan sta je buitenspel."
Hoe groot is de kans dat jij je baan verliest aan een robot? Dat zoek je hier op.
Hoe snel gaat het?
We zien nog nergens robots over straat lopen, dus zo’n vaart zal het niet lopen toch? Maar het gaat juist niet over die mensachtige robots", zegt Wilthagen. "Het is de niet-zichtbare slimme software die jou overbodig maakt. Kunstmatige Intelligentie gaat gemeengoed worden, net als elektriciteit", zegt Ford.
De gevolgen daarvan zien we nu al. Freese: "Mensen die bij een bank werken dachten vijf jaar geleden misschien nog dat ze safe waren, maar inmiddels zitten ze thuis met een ontslagpremie." Het UWV denkt dat sinds 2007 55.000 tot 60.000 banen in de financiële sector verdwenen zijn.
"Over 10 jaar is veel werk verdwenen of geautomatiseerd", zegt Dileep George. "Als het geen hele banen zijn, dan in ieder geval grote gedeeltes van banen. En dan blijft de rest voor de mens over."
Gaat de politiek actie ondernemen?
Dat is afhankelijk van wie er gaat regeren. D66 liet eerder weten dat ze een 'minister van Economie, Technologie en Privacy' wel zien zitten. Die partij werd het concreetst in het verkiezingsprogramma. GroenLinks wil meer omscholingsbudgetten beschikbaar maken, zodat mensen meer kans op een nieuwe baan krijgen.
De VVD bleef daar wat vager over in hun programma, "maar zij staan er wel voor open om te kijken wat voor banen en andere kansen nieuwe technologie kan opleveren". Wilthagen hoopt op een regering met die partijen, zodat het probleem serieus wordt aangepakt.
Dat er iets drastisch gaat veranderen in de toekomst staat vast. Toch zien onze experts een lichtpuntje. Er gaat nieuw werk komen, beroepen die we nu nog niet kennen.
Maar als het straks niet meer de snelle Zuidas-jongens zijn die de topsalarissen binnenharken, wie dan wel? Morgen gaan we verder in op de nieuwe banen die door robotisering gaan ontstaan.