Veel mensen zullen blij zijn als ze op hun 67ste eindelijk met pensioen kunnen, maar Antonio Guterres moet dat nog zeker vijf jaar uitstellen. De Portugese oud-premier heeft zijn eerste week als de nieuwe secretaris-generaal van de Verenigde Naties er net op zitten. Maar wat houdt die baan eigenlijk in? Dat leggen we uit in deze video:
Guterres is dus hét nieuwe gezicht van de VN. En dan zit een beetje flierefluiten er niet in. "Het is een baan uit de hel, zeker met de turbulente periode waarin we zitten", zegt diplomatiedeskundige Robert van de Roer.
"De Verenigde Naties zitten op een dieptepunt, omdat de organisatie al bijna zes jaar buitenspel staat in de oorlog in Syrië. Het is dus aan Guterres om de VN weer op de kaart te zetten."
Lastig
Als secretaris-generaal sta je aan het hoofd van de hele organisatie. En tóch ben je niet de almachtige baas. Van de Roer: "Je bent zo sterk als de lidstaten je toestaan." De secretaris-generaal heeft vooral een praktische rol: hij heeft korte lijntjes met wereldleiders en moet achter de schermen orde op zaken stellen.
"Een belangrijke rol, maar je moet die ook niet overdrijven", zegt Herman Schaper. Hij was permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de VN. "Je kunt het vergelijken met de Nederlandse politiek. Als secretaris-generaal ben je wel de hoogste ambtenaar van een ministerie, maar je bent niet de minister."
Toch opvallend dat ook Rusland zijn stem gaf aan Antonio Guterres.
Toch heeft Guterres al aardig wat krediet opgebouwd. Hij was tien jaar lang vluchtelingenchef van de Verenigde Naties. Volgens VN-kenner Van de Roer deed hij dat goed. En Guterres werd als West-Europeaan unaniem gekozen door de lidstaten, terwijl het volgens Schaper eigenlijk tijd was voor een Oost-Europeaan.
Bovendien had vertrekkend secretaris-generaal Ban Ki-moon gepleit voor een vrouwelijke opvolger. Maar het werd dus Guterres. Van de Roer: "Ik denk dat hij een slimme operator is en dat is wat we nodig hebben."
De grootste uitdaging van de nieuwe secretaris-generaal wordt Syrië. Een van de taken van de VN is het handhaven van vrede. En dat is in Syrië eerder niet gelukt. Schaper: "De VN speelt een sleutelrol bij wereldonderwerpen als duurzame ontwikkeling en vrede en veiligheid. Maar soms kan de VN die niet waarmaken. Zoals in Syrië."
Hoop
Toch is het volgens diplomatiedeskundige Robert van de Roer nog niet te laat. "Ik ben ervan overtuigd dat een VN-akkoord vroeg of laat onvermijdelijk is. Individuele landen kunnen dit conflict nooit alleen oplossen. Er moet ook een stempel van de VN op komen. Daar zullen ook de Amerikanen een rol in spelen." Maar zo ver is het nog niet.
Van de Roer: "We moeten niet denken dat de Verenigde Naties de wereld kunnen veranderen, want dat is erg naïef. Lidstaten kunnen dingen voor elkaar krijgen als ze samen een vuist maken. Als er verdeeldheid is, zoals nu onder andere tussen Rusland en de VS, dan kan de VN heel weinig."
Het is aan Antonio Guterres om te laten zien of hij aan die verdeeldheid een eind kan maken, zodat de Verenigde Naties weer een hoofdrol kunnen gaan spelen in het conflict in Syrië.
