Experts verwachten oorlog: 'Vraag is hoe groot aanval van Iran zal zijn'
De vraag is niet of maar wanneer Iran Israël aanvalt en hoe grootschalig die aanval zal zijn. Na de liquidatie van twee kopstukken van terreurbewegingen Hamas en Hezbollah zwoer Iran wraak. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zegt snel een aanval te verwachten.
Experts houden rekening met oorlog. "Een Iraans antwoord is onafwendbaar", stelt Ali Vaez, Irandeskundige bij de gerenommeerde denktank Crisis Group. "Ik denk dat we nog nooit zo dicht bij de rand van een catastrofale oorlog in de regio hebben gestaan."
Mocht Iran, mogelijk samen met bondgenoten, een vergeldingsaanval uitvoeren, dan is een Israëlische tegenreactie zo goed als onvermijdelijk, zegt ook Patrick Bolder. Hij is defensiespecialist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). "Het is heel link wat er gebeurt, het kan zomaar fout gaan."
Mogelijk blijkt 7 oktober het 1914-moment voor het Midden-Oosten.
De spanningen tussen aartsvijanden Israël en Iran zijn sinds de Gaza-oorlog verder opgelopen. Het Iraanse regime sprak steun uit voor de Hamasterroristen die op 7 oktober vorig jaar Israël aanvielen. Hamas is onderdeel van wat Iran de 'as van verzet' noemt: een aantal gewelddadige groeperingen in het Midden-Oosten die worden gesteund door Iran. Hiertoe behoren Hezbollah in Libanon en de Houthi's in Jemen.
In april dit jaar viel Iran Israël voor het eerst rechtstreeks aan, als reactie op een bombardement op het Iraanse consulaat in de Syrische hoofdstad Damascus. De Israëlische luchtafweer wist veruit het grootste deel van de honderden raketten en drones, deels afgevuurd door strijdgroepen in Irak en Jemen, tegen te houden. Na een nieuwe, beperkte, tegenaanval van Israël, bleef verdere escalatie uit.
Luchtafweer overrompelen
Vorige week bereikten de verhoudingen een kookpunt toen het Israëlische leger de hoogste commandant van de militante beweging Hezbollah doodde. Binnen een dag werd ook de hoogste politiek leider van Hamas geliquideerd, vermoedelijk ook door Israël. Dat gebeurde in Teheran, de hoofdstad van Iran.
De situatie nu is anders dan in april, zegt Vaez. "Toen wilde Iran laten zien wat het kon en was het er niet op uit om veel schade of slachtoffers te veroorzaken. Nu, na een aanval in het hart van de hoofdstad, wil Iran echt vastberadenheid tonen en afschrikking creëren. Anders zouden ze het signaal afgeven dat ze hun thuisland niet kunnen verdedigen."
Het meest waarschijnlijke scenario, denkt Vaez, is dat Iran de Israëlische luchtafweer probeert te overrompelen met een grote luchtaanval. Daarbij zou het vanuit Libanon geholpen worden door Hezbollah, de best bewapende strijdgroep ter wereld. Volgens de Amerikaanse denktank CSIS beschikt de groepering over tienduizenden strijders en 120.000 tot 200.000 raketten.
Bij een grootschalige, gecoördineerde aanval, kunnen zelfs Israëls luchtafweersystemen Iron Dome en Arrow niet alles tegenhouden, zegt Bolder. "Op een ballistische raket, bijvoorbeeld, moet je twee of drie Patriot-raketten afsturen om zeker te weten dat je een treffer hebt. Als er 300, 500 of 1000 raketten en drones uit verschillende richtingen op Israël afkomen, komt er absoluut een aantal doorheen."
Bolder zou er niet van opkijken als de Iraanse aanval nog even op zich laat wachten. "In april duurde het twee weken voordat Iran reageerde. Een gecoördineerde aanval met veel raketten tegelijk kost tijd om te organiseren. Zeker als de Houthi's en Hezbollah meedoen."
Zo'n grote, gezamenlijke aanval zal een onomkeerbare kettingreactie veroorzaken, vreest Vaez. "Israël zal op een verwoestende manier terugslaan, zeker als er Israëlische doden vallen. Ik verwacht dan aanvallen op Iraanse militaire bases en infrastructuur."
Vanaf dan zal het volgens Vaez uitermate moeilijk zijn om de spanningen nog te beteugelen. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu waarschuwde al dat zijn vijanden "een hoge prijs zullen betalen" voor "iedere daad van agressie".
Na de aanval op het Iraanse consulaat in april maakten we deze video over de band tussen Iran en Israël, die ooit vriendschappelijk was:
Als belangrijkste bondgenoot van Israël is de kans groot dat de Verenigde Staten worden meegesleurd in het conflict. Wel zal het land er alles aan willen doen om escalatie te voorkomen, zegt Bolder. "Amerika wil geen grote oorlog. Zolang Amerikaanse militaire bases of eenheden in het Midden-Oosten niet geraakt worden, zal de VS zich matigen en uitsluitend defensieve steun aan Israël verlenen."
Welke kant andere landen in de regio kiezen, moet blijken. In veel Arabische landen bestaat grote sympathie voor de Palestijnse zaak, maar tegelijk huisvesten veel van die landen Amerikaanse bases. Sommige landen knoopten de afgelopen jaren zelfs de banden aan met Israël.
'VS moet Israël halt toeroepen'
Voor nu is het aan de VS om Israël ervan te overtuigen dat de "geweldspiraal" moet stoppen, vindt Vaez. "Als grootste wapenleverancier van Israël valt het de VS aan te rekenen dat het Gaza-conflict nog voortduurt. De regering-Biden zou Israël nu aan een staakt-het-vuren in Gaza moeten houden door te dreigen met het stoppen met de leveringen van aanvalswapens."
Maar Vaez is bang dat het al te laat is. "Mogelijk kijken we later terug op 7 oktober 2023 als het 1914-moment voor het Midden-Oosten", zegt hij, verwijzend naar het begin van de Eerste Wereldoorlog.
