Voor 2030 moet er 50 procent minder stikstof worden uitgestoten en dus zullen boeren moeten verduurzamen, krimpen of zelfs stoppen. Tegenstanders - woedende boeren en een groot deel van de VVD-achterban - gebruiken als belangrijkste argument dat de stikstofpercentages zijn gebaseerd op rekenmodellen en niet op metingen. Hoe zit dat?
Allereerst: stikstof zit overal om ons heen in de lucht en is van zichzelf niet gevaarlijk. Maar er zijn stikstofverbindingen die wél schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu: stikstofoxiden, voornamelijk uitgestoten door verkeer en industrie, en ammoniak, vooral uitgestoten door de veehouderij.
Afzonderlijke bronnen
Om te berekenen waar de meeste stikstof neerkomt, is er een rekenmodel. Stikstofprofessor Jan Willem Erisman legt het uit:
"Het is een verspreidingsmodel. Daarin gaan alle bronnen van stikstof: verkeer, industrie, Schiphol, boerenbedrijven, het aantal koeien varkens en kippen etc. Het model berekent vervolgens de verspreiding van de stikstof en waar dat neerkomt in de natuurgebieden. Het model geeft dus inzicht in alle afzonderlijke bronnen en berekent hoe je de gewenste stikstofreductie kunt bereiken."
De groene delen in onderstaand kaartje zijn (gebieden rond) Natura 2000-gebieden en moeten de stikstofuitstoot met 70 tot meer dan 95 procent terugdringen. De paarse, gele en roze gebieden moeten ook veel uitstoot verminderen: 47-58 procent. Provincies mogen minder reduceren in sommige regio's, als ze dat elders compenseren. (bron: Rijksoverheid)
Zit het model er dan nooit naast?
"Het gaat om heel Nederland. Voor alle gebieden kun je accuraat berekenen wat de neerslag is. De gewenste reductie wordt ingevoerd en dan kijk je per gebied of de doelen worden gehaald."
Kan het niet nauwkeuriger? Niet met een model, maar met echte metingen?
"Dat zou ideaal zijn. Maar het gaat om heel veel bronnen. Dat is niet met metingen te doen. Metingen worden wel gebruikt om het model te checken. Er zijn veel metingen geweest om het rekenmodel te ijken. Maar alleen maar meten kan niet. Een eerste slag kunnen we maken met gebruik van satellieten, maar daarmee meet je alleen ammoniak-concentratie, maar niet waar het neerkomt."
Zouden boeren op boerderij-niveau kunnen meten?
"Er wordt berekend hoeveel reductie er moet plaatsvinden per gebied. Een boer kan meten of zijn maatregelen leiden tot reductie. Dat kan op termijn. Maar zo'n meting kost nu nog een paar ton per boerderij. Die metingen moeten we eerst nog verder ontwikkelen."
Zullen metingen kunnen leiden tot ander beleid?
"Modellen zullen niet veranderen met meer metingen. Meer meten zorgt niet voor andere uitkomsten. We zullen het hier mee moeten doen. Boeren moeten zelf ook kijken wat ze kunnen doen om bij te dragen aan de stikstofreductie."
Boeren willen hun grond niet verkopen om de stikstofuitstoot te verminderen. Wat als dat toch moet?
