Eerste migranten via Wit-Ruslandroute in Nederland: 'Onze chauffeur bleef anoniem'
Ook in Nederland melden zich steeds meer migranten die via de Wit-Ruslandroute naar Europa zijn gekomen. De Marechaussee heeft bij controles 53 migranten aangetroffen die de route hebben gebruikt. Nieuwsuur ging langs bij de poort van de opvanglocatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in het Brabantse Budel. Daar ontmoeten we binnen een paar uur zes mensen die in oktober via de Wit-Rusland-route naar Nederland zijn gesmokkeld.
De nieuwe route wordt sinds deze zomer gebruikt. Als wraak voor Europese sancties tegen zijn regime, zette de Wit-Russische president Loekasjenko de deuren van zijn land wagenwijd open om Europa te destabiliseren.
"Hier in Nederland zitten veel mensen die de Wit-Rusland route namen. Ik zag ze in Ter Apel en ook in dit kamp in Budel", vertelt de 26-jarige Ali uit Jemen. Hij is sinds oktober in Nederland en kwam met hulp van Wit-Russische smokkelaars de Nederlandse grens over.
De mensen die Nieuwsuur sprak reisden in kleine wagens met soms vijf tot acht mensen aan boord. Hun chauffeurs bleven anoniem er werd geen woord gewisseld. De 26-jarige Alaa uit Syrië: "Het is alsof je met iemand te maken hebt zonder identiteit. Je komt niets van ze te weten: Ze brengen je van A naar B en daarna wissen ze al hun sporen." Ook de Ali (26) uit Jemen had die ervaring: "We mochten onze telefoon niet eens meenemen. Ze zeiden: 'Geen telefoon, niet bellen. Blijf zitten tot we jullie in Nederland afzetten'."
Murad (30) uit Syrië en Ali vertellen dat zij flink verzwakt raakten. "Je hebt geen eten en drinken meer en je kunt ook niet terug." En ze vertellen hoe ze in busjes met anonieme chauffeurs uiteindelijk in Nederland kwamen:
Geen registratie in Nederland
De afgelopen weken groeide het aantal migranten dat deze route gebruikt razendsnel. De Nederlandse Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) heeft geen cijfers. "Er wordt wel naar de route gevraagd, maar we registreren dit niet in de systemen. Uiteindelijk is de route niet relevant voor de beslissing of iemand wel of geen recht heeft op asiel, tenzij iemand eerder asiel aanvroeg in een andere EU-lidstaat. We kijken naar of het veilig is in het land van herkomst", laat een woordvoerder weten.
De IND kan ook geen indicatie geven over het aantal migranten dat via de Minsk-route in Nederland terechtkomt. De Duitse inlichtingendienst schat in dat er nu dagelijks 800 tot 1000 migranten in Wit-Rusland aankomen.
53 migranten via Minsk
De Koninklijke Nederlandse Marechaussee is gealarmeerd door de Duitse cijfers en focust zich sinds september tijdens mobiele controles langs de grens ook op migranten die via de Minskroute Nederland binnenkomen. Sindsdien zijn tijdens die controles 53 migranten aangetroffen die via Wit-Rusland hebben gereisd. 24 van hen kwamen uit Jemen, 18 uit Syrië, 9 uit Irak en van 2 was het land van herkomst onbekend. 36 migranten willen asiel aanvragen in Nederland, 17 zijn overgedragen aan Duitsland.
Op de luchthaven van Minsk landen elke dag grote groepen mensen uit onder andere Irak, Syrië, Libanon en Jemen. Volgens het winterschema van de luchthaven zou het aantal vluchten uit het Midden-Oosten zelfs toenemen naar zo'n 55 per week.
'Reis was afschuwelijk'
Nieuwsuur spreekt voor de poort van de opvanglocatie in Budel met Ali, Murad en Youssef uit Jemen en met Alaa, Mahmmud en Samia uit Syrië. Soms reisden ze bewust naar Nederland, soms was hun bestemming toeval. Hun reis noemen ze 'afschuwelijk', zelden waren ze zo bang. Ze kunnen openlijk praten, hun asielaanvraag loopt daarmee geen gevaar.
"Voor we met het vliegtuig konden, moesten we een uitnodiging krijgen van de Wit-Russische immigratiedienst. We hebben drie weken op die uitnodiging gewacht omdat veel mensen dezelfde aanvraag hadden gedaan", vertelt de 26-jarige Ali. Hij vloog via een ingewikkelde route van Azerbeidzjan naar Minsk. De 30-jarige Murad uit Syrië zat in Libanon en besloot ook naar Minsk te vliegen. "De situatie in Beirut verergerde, dus toen zijn we naar Wit-Rusland gereisd."
'Minsk wordt 'Klein Bagdad''
Op en rond het vliegveld van Minsk is het zo druk met wachtende migranten dat het al spottend 'Klein Bagdad' wordt genoemd.
De migranten die we in Budel spreken, werden in Minsk door mensensmokkelaars opgevangen. Ali vertelt hoe hen een reis werd aangeboden 'tot in Europa' waar ze flink voor moesten betalen. "Toen we in Wit-Rusland aankwamen wilden heel veel mensen ons naar de grens tussen Wit-Rusland en Polen brengen. Ze vroegen 2000 tot 3000 euro om ons met de auto naar Europa te brengen."
Ze worden door Wit-Russische militairen naar de Poolse, dus de Europese grens gebracht. Die moeten ze zelf zien over te komen. Duizenden Poolse militairen bewaken die grens en sturen zoveel mogelijk mensen terug naar Wit-Rusland, zogenaamde pushbacks.
Tien dagen zwerven
Soms zwerven mensen tien dagen langs de grens voor het ze lukt om toch Polen binnen te komen. En de Wit-Russische militairen nemen hen niet meer terug.
Uiteindelijk geven Wit-Russische militairen veel migranten aanwijzingen hoe ze de Europese grens over kunnen gaan. Dat overkwam ook Murad. "Het Wit-Russische leger hielp ons en zei: deze weg kunnen jullie nemen naar de grens. Gelukkig heeft het Poolse leger ons niet opgepakt. We zagen hen wel, maar we verstopten ons."
