Wat kunnen we verwachten van de 'Taliban 2.0'?
De Taliban jagen de burgers geen angst aan, ze willen een goede relatie opbouwen met de internationale gemeenschap en niemand hoeft te vrezen voor zijn leven. Dat zeggen woordvoerders van de Taliban althans, tegen meerdere media.
Hoe gaat Afghanistan eruitzien, nu de Taliban weer de leiding hebben over het land?
"Ze hebben niet een A4-tje met punten wat zij precies willen gaan doen", zegt Bette Dam. Ze werkte jaren als correspondent in Afghanistan en schreef boeken over het land. In gesprek met Nieuwsuur vertelt de journalist hoe ze denkt dat de Taliban zich gaan profileren.
Hoe denk jij dat de Taliban het land gaan besturen?
"We hebben er nog geen goed beeld van. Ze hebben bijvoorbeeld niet aangegeven wat ze willen gaan doen met de vrouwen, of met de straffen die ze vóór 9/11 hadden."
"Maar een eerste indicatie is iets revolutionairs in Afghanistan: hét televisiestation van het land heeft namelijk vrouwelijke presentatoren. En er was een vrouwelijke presentator, met hoofddoek, te zien die een interview deed met de Taliban. Dat wordt echt gezien als revolutionair. Vraag is natuurlijk of dat ook behouden blijft."
"Vanmorgen sprak ik iemand van de Taliban en die zei bijvoorbeeld dat harde straffen zoals het afhakken van handen voor een criminele daad, bijvoorbeeld stelen, ingevoerd zullen worden. Dus we zullen te maken krijgen met dat soort beslissingen die voor het Westen heel moeilijk zijn. Aan de andere kant: Saudi-Arabië doet dit al heel lang en heeft vergelijkbare straffen en daar valt Amerika niet over."
De Taliban profileren zichzelf als 'Taliban 2.0'. Is er echt iets veranderd?
"Veel aspecten van de Taliban zijn niet goed doorgekomen in het Westen. Veel mensen vergelijken het met Hezbollah, Hamas, Al-Qaida. Maar dat zijn toch heel andere bewegingen. Die hebben een heel antiwesterse houding. Eén ding dat je moet leren, is dat de Taliban consequent hebben gezegd: we zijn niet antiwesters, we willen graag diplomatieke banden."
"Waar het grote verschil in gaat zitten is de rol van vrouwen. Wat gaan zij daarmee doen? Dat is iets waar we heel erg goed naar moeten kijken. Er zijn heel veel conservatieve elementen. Zo zijn er voorbeelden dorpen, waar de Taliban hun eigen vrouwen niet eens alleen een wandeling laten maken. Dat soort mannen zijn ook invloedrijk in de Taliban."
De Taliban hebben al-Qaida gehuisvest, oorlogsmisdaden gepleegd en vrouwenrechten geschonden. Kun je dan nog wel diplomatieke banden aangaan?
"Ik denk het wel. Ik denk dat er mogelijkheden liggen. Er zijn mensenrechten geschonden, zeker weten. Maar ook de Afghaanse overheid, die wij hebben gesteund, heeft gruwelijke dingen gedaan. Dat is heel naar, maar betekent dat dan dat je je handen er van af moet trekken en moet zeggen: we steunen het niet? Dat denk ik niet."
"Het is de verantwoordelijkheid van het Westen om je te verdiepen. Ga goede connecties aan met de Taliban, informeer jezelf goed. Met je ambassades, met je mensen in het veld. Zorg dat je weet wat daar speelt."
"We moeten - als Westen - een open blik hebben ten aanzien van de huidige situatie. Vooral ook omdat het Westen een grote negatieve invloed heeft gehad op Afghanistan de afgelopen 20 jaar. Het optreden van het Westen was destructief, waardoor we de Taliban juist hebben gecreëerd. We kijken nu naar een product waar we zelf een hele grote rol in hebben gehad. We kunnen er nu niet meer omheen."
Hoe zie je de komende tijd tegemoet?
"Het is lastig te voorspellen. Bij de grote steden is er nu een soort machtstransitie bezig. Iedereen is verrast over de rust die er heerst. Maar we weten niet hoelang dat duurt."
"Er zijn bijvoorbeeld groepen in het noorden die absoluut niets willen weten van onderhandelingen met de Taliban. Ik weet dat, als de weerstand groter wordt, de Taliban dan harder zullen optreden. En dan zal misschien de situatie van de vrouw ook serieuzer onder druk komen te staan, dan de eerste indicaties die ik nu krijg."
