Marijnissen wil meeregeren, maar SP-jongeren en veel kiezers zien dat niet zitten

• Jorn Jonker

  politiek verslaggever

Lilian Marijnissen wil graag met de SP in de volgende coalitie, maar haar achterban is kritisch over meeregeren. De partij moet vooral vasthouden aan de eigen principes en standpunten, ook als dat betekent dat ze dan misschien niet kan meeregeren, zegt 49 procent van de SP-kiezers in een enquête van Ipsos in opdracht van Nieuwsuur.

36 procent kiest wél voor invloed en meeregeren "ook als dat betekent dat ze sommige van hun principes en standpunten misschien moet opgeven". De rest maakt geen keuze tussen de twee opties.

Maar Marijnissen is duidelijk: "We willen Nederland eerlijker maken, hoe dichter bij de macht je zit hoe makkelijker dat gaat", zegt ze in Nieuwsuur.

De vraag is of meeregeren electoraal slim is. Want SP-kiezers zijn erg hard voor hun eigen partij, blijkt uit recent onderzoek van het COELO, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Als de SP lokaal meebestuurt, verliest de partij bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen gemiddeld zo'n veertig procent van de zetels. Gemiddeld verliezen partijen vijf procent van de zetels als zij bij de vorige ronde wethouders leverden.

Wel of niet meeregeren, het is een van de kwesties die leidden tot een harde botsing met jongerenpartij Rood. De SP-jongeren zijn expliciet tegen regeringsdeelname en willen een linksere en meer activistische aanpak. "We hebben het gevoel dat de partij niet naast jongeren staat", zegt Arno van der Veen, oud-voorzitter van Rood.

De SP geeft Rood geen geld meer, onder meer omdat de jongerentak na Van der Veen een voorzitter koos die bij de SP geroyeerd is. Ook enkele andere Rood-leden werden uit de SP gezet vanwege lidmaatschap van communistische groepen die schreven over zaken als gewapende klassenstrijd.

Wil de SP het wel echt goedmaken?

De partij onderzoekt hoe de ruzie met Rood opgelost kan worden. Maar uit interne communicatie blijkt dat de partij al bezig is met het opzetten van een andere jongerentak onder de naam 'jong in de SP'. Het zorgt voor argwaan bij Rood: wil de partij het wel echt goedmaken met de jongerenclub?

Van der Veen vraagt zich af wat de partij met de botsing wil bereiken. Hij wijst erop dat de SP jonge aanwas heel goed kan gebruiken. In het Ipsos-onderzoek zeg slechts 4,8 procent van de 18- tot en met 34-jarigen op de SP te gaan stemmen. Dat zou zich vertalen in zeven Kamerzetels, terwijl de partij er nu veertien heeft. Onder alle Nederlanders haalt de SP bij Ipsos 6,2 procent.

Andere linkse partijen doen het beter bij jongeren. Zo wil tien procent van de jonge kiezers GroenLinks stemmen. Onder alle Nederlanders haalt die partij zes procent.

'SP moet strijden tegen racisme'

Van der Veen denkt dat de SP jongeren afschrikt. Veel jonge, linkse mensen vinden het belangrijk dat de politiek zich uitspreekt over zaken als Black Lives Matter, zegt hij, maar toen hij zelf aan een demonstratie wilde meedoen, kreeg hij een boos telefoontje van een partijwoordvoerder. "Waarom staan we niet zij aan zij met die beweging te strijden tegen racisme en uitsluiting?"

Marijnissen erkent dat de SP moeite heeft met jongeren aan zich binden. "De thema's die nu relevant zijn voor jongeren, zoals klimaatverandering, andere partijen slagen er beter in om die over het voetlicht te brengen."

Maar ze vindt ook dat de SP zich wel degelijk hard opstelt tegen racisme, bijvoorbeeld rond de toeslagenaffaire. "Juist ons Kamerlid Renske Leijten heeft het gebruik van nationaliteit in risicoselecties geagendeerd en bevecht het samen met ouders. Juist zij bestrijdt het racisme bij onze overheid. Ik ben daar juist heel trots op."

Zegt Marijnissen 'wit' of 'blank'? In Nieuwsuur ging Van der Veen in discussie met Marijnissen over thema's die jongeren volgens hem belangrijk vinden:

Hoe progressief links moet een arbeiderspartij als de SP zich opstellen, is een vraag die intern ook speelt rond migratie. De SP pleit "voor regulering van arbeidsmigratie", zegt Marijnissen. En de partij vindt dat Nederland "binnen Europa ons eerlijke deel" vluchtelingen moet opnemen en wil "mensen die het recht hebben om hier te zijn, fatsoenlijk opvangen".

De kiezer lijkt hierin strenger te willen zijn. Op de stelling "immigratie van buiten Europa naar Nederland moet zoveel mogelijk worden ingeperkt", zegt 49 procent van de SP-kiezers het daar (helemaal) mee eens te zijn. 27 procent is het er niet of helemaal niet mee eens en de rest blijft neutraal of heeft geen mening.

Daarmee zijn SP-kiezers van alle linkse stemmers het meest gekant tegen immigratie. Van de GroenLinks-kiezers wil 17 procent dat immigratie zo veel mogelijk wordt ingeperkt. De helft is het oneens met deze stelling.