Achterban ChristenUnie kritisch over kabinetsdeelname

• Jorn Jonker

  politiek verslaggever

De achterban van de ChristenUnie kijkt kritisch terug op de deelname aan het huidige, inmiddels demissionaire, kabinet Rutte III. Dat blijkt uit een peiling van Ipsos in opdracht van Nieuwsuur.

Van de ondervraagden die aangeven bij de verkiezingen op de ChristenUnie (CU) te gaan stemmen, zegt 39 procent het (helemaal) eens te zijn met de stelling dat de partij te weinig van de eigen idealen heeft waargemaakt. Slechts vijftien procent is het daar (helemaal) mee oneens. De rest weet het niet of is neutraal.

'Houd vast aan principes'

Toch sluit lijsttrekker Gert-Jan Segers een nieuwe regeringsdeelname zeker niet uit, zegt hij in Nieuwsuur. "Als er een beroep op ons wordt gedaan om verantwoordelijkheid te dragen, en wij kunnen idealen waarmaken, dan zou ik zo'n rit nog een keer willen maken."

Zijn achterban is verdeeld over de vraag of hij na de verkiezingen weer moet proberen mee te regeren. Bijna de helft (46 procent) kiest in de enquête voor de stelling dat CU "vooral moet vasthouden aan de eigen principes en standpunten, ook als dat betekent dat ze dan misschien niet kunnen meeregeren".

Een iets kleinere groep (38 procent) kiest voor de andere stelling: het is belangrijk om mee te doen in een volgende regering "ook als dat betekent dat de partij sommige principes en standpunten misschien moet opgeven". De rest maakt geen keuze tussen de twee opties.

Voor de nieuwe regering noemt slechts negen procent van de CU-kiezers D66 als partij die daarin zou moeten. De huidige coalitiegenoten CDA (65 procent) en VVD (39 procent) zijn veel populairder. Dit terwijl CU en D66 op veel grote dossiers, zoals vreemdelingenbeleid en klimaat, goed met elkaar optrokken en een front vormden tegenover de andere regeringspartijen. Op medisch ethische zaken botsten ze juist.

'Afspraken over vluchtelingen moeilijkst'

Opvallend is dat de CU-achterban verscheurd wordt door het vluchtelingendossier. 37 procent vindt dat het kabinet de afgelopen jaren te streng was met het toelaten van vluchtelingen, 32 procent is het daar niet mee eens. CU-kiezers zijn daarmee relatief kritisch: van alle kiezers zegt slechts 16 procent dat het kabinet te hard is geweest.

Segers vindt de afspraken over de opvang van vluchtelingen de moeilijkste die hij moest maken. Maar hij zegt ook dat als er helemaal geen afspraken waren gemaakt, en een "hardvochtiger" beleid het resultaat was geweest, hij daarvoor ook medeverantwoordelijk was geweest:

Kritiek hebben CU-kiezers indirect ook op de eigen minister en vicepremier Carola Schouten (Landbouw). Slechts tien procent vindt dat het huidige kabinet goed is geweest voor de boeren, vergelijkbaar met de mening van de hele groep ondervraagden.

Boer Gijsbert de Rijk stemt al jaren op de ChristenUnie, maar twijfelt nu. "Met Carola hadden we onze hoop heel hoog zitten, en we zijn zeer teleurgesteld daarin."

Hij vraagt zich af hoe Segers van plan is het vertrouwen van de boeren terug te winnen. De ChristenUnie doet voorkomen alsof het veel voor boeren wil doen, maar de voorgestelde plannen lijken niet realistisch.

Zo wil de partij via een nieuw fonds boeren die verduurzamen belonen, maar volgens het Planbureau voor de Leefomgeving komt dit mogelijk neer op illegale staatssteun. Segers betwist dat. "We gaan met het PBL hierover doorpraten. Zo'n fonds is heel hard nodig om de omslag te maken voor boeren die dat willen."

CU wil iedereen te vriend houden

De ChristenUnie wil én goed voor het milieu én goed voor de boeren lijken. Maar iedereen te vriend houden gaat ten koste van de transparantie, stelt een kritisch deel van de achterban. Zo zegt CU in de Stemwijzer 'neutraal' te staan tegenover nieuwe, beperkende maatregelen voor het boerenbedrijf. Maar uit de doorrekeningen blijkt dat ze wel degelijk met nieuwe beperkingen komt om groene doelstellingen te halen.

Zo wil CU boeren verplichten om alle mest op eigen land uit te rijden. Dat leidt ertoe dat een deel van de boeren hun veestapel moet laten inkrimpen of extra land moet bijkopen.

Er is nog een ChristenUnie-voornemen waar weinig van terecht is gekomen: het verbeteren van de positie van eenverdieners. In 2016 noemde Segers premier Mark Rutte "een vijand van gezinnen". Hij verweet hem dat gezinnen met één kostwinner "zes keer zoveel belasting betalen als tweeverdieners". Dat was in extreme gevallen inderdaad het geval. Ook in doorsnee betalen eenverdieners meer belasting, onder meer doordat werkenden een vaste belastingkorting krijgen. Gezinnen met twee werkenden krijgen die korting twee keer.

Toen Segers in het kabinet stapte, werd in het regeerakkoord afgesproken dat inkomensmaatregelen voor "evenwicht tussen één- en tweeverdieners" moesten gaan zorgen.

Dat is niet gelukt. Eenverdieners betalen inmiddels tot maar liefst zeven keer zo veel belasting als tweeverdieners, schrijft de CU zelf in de Stemwijzer. Experts laten Nieuwsuur weten dat de kloof tussen doorsnee een- en tweeverdieners inderdaad verder is gegroeid tijdens dit kabinet.

Segers erkent dit, maar zegt dat de kloof nog groter zou zijn geweest als "we niet hadden ingegrepen" door bijvoorbeeld het kindgebonden budget te verhogen.