'Jongeren die gingen dansen na Janssen kunnen coronaschade verhalen op staat'
Verschillende jongeren die kort na een Janssen-prik gingen feesten, zeggen dat het ministerie van Volksgezondheid ze bewust in een onveilige situatie heeft gebracht, zonder duidelijk te zijn over de risico's. Ze voelen zich misleid, omdat demissionair minister Hugo de Jonge nu zegt dat het doel van 'Dansen met Janssen' was om zoveel mogelijk jongeren tot vaccinatie aan te sporen.
Urgenda-Advocaat Marijn Kingma zegt dat als deze jongeren langdurige coronaklachten ontwikkelen (long covid), een zaak tegen de regering kansrijk is. "Ik zou zo'n zaak wel aandurven. Ze mogen me bellen."
Als de minister zegt dat het veilig is, dan ga ik ervan uit dat het veilig is.
Het Janssen-vaccin werkt pas optimaal na twee weken, maar het ministerie verstrekte al één dag na de prik een QR-code waarmee jongeren de disco in konden. Testen was dan niet meer nodig, en binnen werd de 1,5 meter-afstandsregel losgelaten. Europese buurlanden hanteerden wél de veertien dagen inwerktijd, maar De Jonge vond zijn aanpak "verantwoord".
Nieuwsuur sprak verschillende jongeren die kort na het Janssen-vaccin gingen dansen en corona opliepen. Zij zeggen dat het voor hen niet duidelijk was dat het Janssen-vaccin nauwelijks bescherming biedt de eerste dagen. "Als de minister van Volksgezondheid zegt dat het veilig is, en je krijgt zo'n QR-code, dan ga ik er vanuit dat het veilig is om te gaan dansen", zegt Harm.
Door middel van reclamespotjes, prik-evenementen met dj's en de door De Jonge geuite slogan 'Dansen met Janssen', moedigde het ministerie jongeren bovendien aan om direct na hun prik naar feestjes te gaan.
Advocaat Marijn Kingma, die namens Urgenda de klimaatzaak tegen de staat aanspande en won, zegt dat wanneer sprake is van een bedreiging van de volksgezondheid de overheid de plicht heeft om burgers te informeren over risico's. Dat heeft de overheid hier niet voldoende gedaan. Volgens Kingma hebben jongeren ook een eigen verantwoordelijkheid om op zoek te gaan naar informatie, maar vertrouwden zij in dit geval op uitlatingen van "nota bene de minister van Volksgezondheid".
Het Janssen-vaccin beschermt de eerste 14 dagen nog nauwelijks tegen ziek worden en doet dan nog helemaal weinig tegen besmettelijkheid. Dat wisten de jongeren naar eigen zeggen niet. "Ik wist dat ik een risico kon lopen, maar als ik had geweten dat het risico zo hoog was, dan was ik nooit uitgegaan", zegt Anne.
'Ineens is long covid een probleem'
Jongeren voelen zich misleid omdat De Jonge nu zegt dat het achterliggende doel van de 'Dansen met Janssen'-aanpak was om meer jongeren aan te sporen zich te laten vaccineren. "Ik vind dat echt verwerpelijk", zegt Anne. "Dan speel je dus met mijn gezondheid om het vaccin aan te smeren bij mensen."
Harm: "Voor mijn gevoel zei hij in het begin juist dat het wél veilig was, en niet dat het alleen maar ging om jongeren een prik te laten nemen. Dat neem ik hem kwalijk."
De jongeren zijn ook verbaasd dat Rutte en De Jonge op de afgelopen persconferentie plotseling wezen op de gevaren van long covid voor jongeren. "Het was eigenlijk de eerste keer dat ik hoorde dat long covid een groot probleem was", zegt Harm. "Apart dat ze dat blijkbaar al wel wisten."
Herman, Roy, Harm en Anne gingen direct dansen na Janssen en raakten besmet. Ze vinden dat de overheid hen verkeerd heeft voorgelicht:
Advocaat Kingma beaamt dat de overheid tot nu toe vrij weinig informatie over langdurige coronaklachten heeft gegeven. "Jongeren konden dus niet weten dat ze dat risico liepen, en daarmee heeft de overheid haar informatieplicht geschonden."
Als jongeren die kort na het Janssen-vaccin zijn gaan dansen long covid-klachten ontwikkelen, kunnen ze de schade, bijvoorbeeld bij het gedeeltelijk arbeidsongeschikt raken, verhalen op de staat, meent Kingma.
Geen onderzoek naar vaccinatiebereidheid
Minister De Jonge noemt de 'Dansen met Janssen'-aanpak verantwoord gezien het lage besmettingsniveau van destijds, en stelt bovendien dat het een positief effect had op de vaccinatiebereidheid. "Door op deze manier Janssen aan te bieden hebben heel veel méér mensen zich laten vaccineren dan ze anders zouden hebben gedaan", zei De Jonge onlangs.
Maar op vragen van Nieuwsuur op welk onderzoek hij deze uitspraak baseert, zegt het ministerie dat er geen onderzoek naar is gedaan. De uitspraak heeft dus geen basis.
Een woordvoerder van het ministerie wijst nog wel naar eerder gedragsonderzoek waaruit zou blijken dat 'toegang door vaccinatie' een reden kán zijn voor mensen om zich te laten vaccineren. Maar ook dat blijkt niet te kloppen. Want in dit onderzoek blijkt 'toegang' te gaan over de fysieke toegang tot de vaccinatielocatie, en staat er verder juist dat het "nog niet bekend is in hoeverre de invoering van de CoronaCheck-app, waarbij een vaccinatiebewijs toegang zou geven tot evenementen (...), invloed heeft op de vaccinatiebereidheid".
De jongeren betwijfelen ook of het waar is. "Ook zonder 'Dansen met Janssen' stond ik te popelen om een vaccin te krijgen", zegt Herman. De andere jongeren die Nieuwsuur sprak, beamen dit.
'Dansen kan verantwoord'
Het ministerie van Volksgezondheid zegt dat er in de publieksvoorlichting altijd op is gewezen dat het vaccin pas na twee weken optimaal zou werken. Op een webpagina van de Rijksoverheid staat dit inderdaad vermeld.
Maar op 1 juli zei een woordvoerder van het ministerie tegen de NOS nog dat men "direct na de vaccinatie" zodanig "goed beschermd" was dat het ministerie het "verantwoord" vond om mensen binnen te laten.
