Wat afgelopen donderdagavond een formaliteit had moeten zijn, werd een lange nacht waarin de emoties hoog opliepen. De begrotingsplannen van het kabinet waren zo goed als rond, totdat de vier partijleiders erbij kwamen. Bronnen binnen het kabinet vertellen tegen Nieuwsuur hoe de gesprekken er achter de schermen aan toegingen.
"The devil is in the details", zo verklaarde premier Schoof afgelopen vrijdag het onverwacht lange overleg tussen de top van het kabinet en de vier coalitieleiders. "Een tiende van een procent klinkt in koopkrachtpraatjes als niet relevant, maar dat gaat gewoon om harde euro's in de portemonnee van mensen", onderstreepte de premier.
Zijn reactie doet vermoeden dat de discussies die nacht vooral over de inhoud gingen, maar uit gesprekken met betrokkenen komt een ander beeld naar voren. Oud zeer dat nog bestond tussen de partijleiders, kwam naar boven. De Telegraaf schrijft maandag over emotionele uitbarstingen en schreeuwpartijen.
Vooral de naam van NSC-leider Pieter Omtzigt valt hierbij vaak. De krant schrijft over schreeuwen en huilen door Omtzigt.
'Puzzel gelegd'
Donderdagmiddag leek er nog geen vuiltje aan de lucht. Na een Catshuisoverleg met het kabinet zei een optimistische premier Schoof: "Wij als kabinet hebben de puzzel gelegd, aan sommige zaken zijn we nog een beetje aan het sleutelen."
In relatief korte tijd - vier dagen - had het nieuwe kabinet het financiële plaatje voor 2025 zo goed als rond gekregen. Voordat de begroting vrijdag naar de Raad van State zou gaan, moesten alleen de vier leiders van de coalitiepartijen en hun financieel specialisten er nog naar kijken. Dat bleek een hogere hobbel dan verwacht.
Bij coalitiepartijen PVV, VVD en BBB zou irritatie zijn ontstaan omdat Omtzigt steeds kabinetsleden van zijn partij bij de besprekingen haalde. Bovendien zou hij over kabinetsstukken beschikken die de andere fracties niet hadden gekregen.
Dat is opvallend, omdat van alle partijleiders Omtzigt altijd het felst heeft gepleit voor een extraparlementair kabinet: een kabinet met meer afstand tot de Tweede Kamer. De leiders van alle vier de partijen hebben er bewust voor gekozen Kamerlid te blijven en niet in het kabinet plaats te nemen. Desondanks lijkt Omtzigt bovenop kabinetszaken te willen zitten.
Bemoeienis
BBB-leider Caroline van der Plas zei maandag bij het radioprogramma Sven op 1: "Als we alle vier een ander beeld hebben van extraparlementair, moeten we de neuzen dezelfde kant op krijgen."
Maar het beeld van een bemoeizuchtige partijleider bestaat niet alleen van Omtzigt. Ook PVV-leider Geert Wilders heeft daar een handje van, zeggen bronnen binnen het kabinet tegen Nieuwsuur. Beide partijleiders zouden hun onervaren ministers nauwlettend in de gaten houden. Andersom zouden ministers van de PVV en NSC continu overleg plegen met hun partijleider, voordat ze een beslissing nemen.
Op X leek Omtzigt maandag deels hand in eigen boezem te steken en te erkennen dat deze kabinetsvorm wennen is voor hem: "Het kabinet heeft vorige week de eerste begroting afgerond. Ook ik ben erbij betrokken. Dat was, laat ik het zo zeggen, een ongemakkelijke oefening in extraparlementaire verhoudingen."
