De Hongaarse premier Viktor Orbán reisde afgelopen week naar Kyiv, Moskou en Beijing, naar eigen zeggen om vredesbesprekingen op gang te brengen voor Oekraïne. Dit deed hij op eigen houtje en hij haalde daarmee de woede van zijn EU-collega's op de hals. Wat is Orbáns doel? En heeft zijn missie kans van slagen?
"Als we denken dat het vrede wordt als we alles op zijn beloop laten, dan begrijpen we niets van oorlog. Het wordt pas vrede als iemand daarvoor zorgt", zo lichtte Orbán zijn rondreis toe in een interview met de Hongaarse radio. Het was een eenmansactie, die hij met niemand heeft overlegd en die volledig ingaat tegen het EU-beleid.
Orbán probeert al jaren een grote speler te worden op het wereldtoneel.
Sinds deze maand is Hongarije voorzitter van de EU, een positie die elk half jaar naar een ander EU-land gaat. Volgens andere Europese leiders misbruikt de Hongaarse premier met zijn reisjes zijn positie als voorzitter.
Op X richtte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zich tot de Hongaarse premier: "Verzoeningspolitiek zal Poetin niet stoppen." En de Litouwse premier Gitanas Nauséda schrijft: "Het eenzijdige besluit van Orbán om naar Moskou te gaan vertegenwoordigt in geen enkele vorm het EU-standpunt."
Russische afhankelijkheid
Ferenc Laczó, Hongarije-expert aan de Universiteit Maastricht, denkt dat Orbán zichzelf met deze reisjes neer wil zetten als een belangrijke internationale diplomaat. "Hij probeert al jaren een grote speler te worden op het wereldtoneel. Zodra hij het EU-voorzitterschap overnam, greep hij die kans."
Laczó benadrukt dat Hongarije in grote mate afhankelijk is van Russische energiebronnen. "Orbán heeft in de afgelopen tien jaar de banden met het Russische regime alleen maar verstevigd en sinds de oorlog heeft hij niets gedaan om die afhankelijkheid te verminderen. Hij heeft dus ook een pragmatisch belang bij een goede relatie met Rusland."
Volgens de expert laat het bezoek van Orbán aan Moskou vooral zien dat Hongarije aan de kant van Rusland staat, en niet van Europa. "Het is heel duidelijk dat het Poetin-regime hem ziet als een soort agent in het Westen."
Beelden van het bezoek aan Moskou:
Collega-Hongarije-expert Laszló Marácz, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, ziet die relatie tussen Orbán en Poetin anders. "Ik denk niet dat Orbán de wens heeft om de rode loper voor Rusland uit te rollen. Maar Rusland is een machtig land, met een sterk leger en veel grondstoffen. Die kun je beter te vriend houden en proberen te betrekken bij Europese zaken. Ik denk dat dat de inzet is van Orbáns missie."
De felle kritiek van Europese leiders ziet Marácz dan ook als een "brevet van onvermogen". "Er lopen veel politici rond in Brussel die geen idee hebben van diplomatie. Europa had zelf moeten onderhandelen in deze kwestie. Door als bemiddelaar op te treden, laat Orbán zien dat deze mensen in hun politieke missie eigenlijk weinig tot niets hebben gedaan."
Marácz acht het onwaarschijnlijk dat Orbán er daadwerkelijk in slaagt een wapenstilstand te sluiten tussen Oekraïne en Rusland. "Ik denk dat hij heel goed weet dat hij niet op korte termijn de oorlog kan stoppen. Maar hij kan wel het idee van vrede en diplomatie vestigen. Als er één begint, heb je kans dat anderen zich gaan aansluiten. Misschien kijken we over een tijd hier op terug en zeggen we: het was toch interessant dat die Orbán de eerste stap heeft gezet."
Mislukking
Collega-expert Laczó is pessimistischer en noemt de missie een "complete mislukking". "Het bezoek was betekenisvol geweest als hij daadwerkelijk iets had bereikt. Maar Poetin heeft niets nieuws geboden dat als basis kan dienen voor onderhandeling. In dat opzicht heeft Orbán zijn reputatie in Europa alleen maar meer schade toegebracht."
Marácz denkt niet dat Orbán zal wakker liggen van reputatieschade. "Ik denk dat hij al die aandacht toch ook wel leuk vindt. En hoe dat dan in Brussel valt, dat kan hem niet zoveel schelen."
