Terwijl Rusland Oekraïense infrastructuur blijft aanvallen en zich voor lijkt te bereiden op een voorjaarsoffensief, hielden Oekraïne en zijn bondgenoten dinsdag in Den Haag een conferentie over iets heel anders. Ministers en experts spraken over een schadefonds en over manieren om Rusland juridisch verantwoordelijk te houden.
Nieuwsuur sprak met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba. "We moeten nu al vaststellen wat er nodig is om Rusland ter verantwoording te roepen." Maar, zegt hij ook, "de beste manier om Oekraïne nu te helpen is met wapens". En dan vooral met luchtverdediging: "Vijf Patriots zijn genoeg om Oekraïne te beschermen tegen luchtaanvallen."
Poetin is een leugenaar. Hij wil Oekraïne in diskrediet brengen.
Als het gaat over verantwoordelijkheid voor de oorlog, gaat het al snel over de Russische president Vladimir Poetin. De kans dat hij ooit voor een tribunaal zal verschijnen, lijkt echter klein. "Weinigen geloven daarin", beaamt Koeleba. "Maar ik werk er elke dag aan om het wel te laten gebeuren. Hij moet ter verantwoording worden geroepen voor de wreedheden die hij heeft begaan." Bij een deel van de nazileiding en bij de Joegoslavische president Slobodan Milosevic lukte dat uiteindelijk ook, ondanks lage verwachtingen, benadrukt hij.
'Poetin wil invloedsfeer herstellen'
Over de intenties van Poetin twijfelt de minister niet. "Poetin en zijn entourage zijn daarover kraakhelder: de staat Oekraïne heeft geen recht van bestaan, de Oekraïense identiteit bestaat niet. Die uitspraken zijn allemaal genocidaal van aard."
En Poetin zal doorstoten naar andere landen als hij daar de kans toe krijgt, zegt Koeleba. "Daar twijfel ik niet over. Zijn doel is niet alleen het vernietigen van Oekraïne, maar het herstellen van de invloedsfeer van de Sovjet-Unie. Dat gaat ook over de Baltische staten, Centraal-Europa, Finland, Polen en de Balkan-landen."
Niemand kan in zijn hoofd kijken, maar ook Europese legerleiders en militair experts waarschuwden recent dat we er serieus rekening mee moeten houden dat Poetin een bredere oorlog plant. Koeleba: "Ik raad aan om de dreiging noch te overdrijven, noch te onderschatten. Ook de invasie van Oekraïne begon eigenlijk al twee jaar eerder met grootschalige Russische oefeningen langs de grens."
Vijf Patriots
Voor de westerse bondgenoten is het daarom "volkomen logisch" om Oekraïne van meer wapens te voorzien, zegt de buitenlandminister. "Je wil voorkomen dat je die wapens in eigen land nodig hebt om je tegen Rusland te verdedigen."
Op dit moment zit Oekraïne vooral verlegen om luchtverdediging. "Zeven Patriot-systemen zouden optimaal zijn, maar laat ik bescheiden zijn. Met vijf Patriot-batterijen kunnen we de belangrijkste industriële steden verdedigen tegen Russische raketten."
Aan Patriots hangt een geschat prijskaartje van ruim een miljard dollar per stuk, maar dat is nog altijd een stuk minder dan de kosten van de schade die Rusland nu aanricht, aldus Koeleba. "En zodra we de dreiging hebben weggenomen, gaan de Patriots terug naar waar ze gestationeerd stonden."
Smeekbede
Oekraïne produceert zelf enorme hoeveelheden drones, maar is voor andere wapens grotendeels afhankelijk van bondgenoten. Europa heeft grote moeite de productie op te schalen. "Het spijt me dat te zien", zegt Koeleba.
"Ik schaam me er niet voor om te smeken om meer steun voor de mensen die ik vertegenwoordig. Als onze bondgenoten luchtverdediging sturen én geloven in de overwinning, verpletteren we Rusland."
Maar ondertussen probeert Poetin twijfel en tweedracht te zaaien in het Westen, ziet Koeleba. Zo linkt de Russische president, zonder bewijs, de recente aanslag in Moskou aan Oekraïne. "Toen ik het nieuws over de aanslag hoorde zei ik tegen m'n partner: binnen een dag komt Poetin met een Oekraïens spoor."
Compleet ongeloofwaardig, vindt de minister. "Poetin is een leugenaar. Hij gaf Oekraïne de schuld van het neerhalen van de MH17. Hij loog over troepen op de Krim in 2014 en daarna over troepen in de Donbas. Hij zou Oekraïne niet binnenvallen. Waarom zou dit de eerste keer zijn dat hij wel de waarheid spreekt?"
Liegen en van Oekraïne een zondebok maken, is bewust beleid van Poetin, zegt Koeleba. "Zo rechtvaardigt hij de oorlog. Hij wil Oekraïne bovendien in diskrediet brengen bij de internationale gemeenschap en de Russen mobiliseren tegen Oekraïne."
Valkuil
Een rechtvaardige uitkomst van de oorlog kan wat Koeleba betreft alleen zijn dat Oekraïne alle bezette gebieden terugkrijgt en dat Rusland wordt gestraft. "Een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad valt een soeverein buurland aan, pakt land af en vermoordt mensen. Waarom moeten wij dan compromisbereid zijn?"
Ervaringen uit het verleden maken de Oekraïense regering nog sceptischer over een compromis met Poetin. In 2014 en 2015 moesten akkoorden een einde maken aan de gevechten die toen plaatsvonden in Oost-Oekraïne. Koeleba: "Waar brachten die afspraken ons? Ze brachten ons naar een invasie. We zullen niet toestaan dat iemand ons in dezelfde valkuil gooit."
We spraken Koeleba ook over de discussie over NAVO-lidmaatschap en over de groei van radicaalrechts, dat relatief sceptisch staat tegenover steun aan Oekraïne:
