De Tsjechische geheime dienst heeft deze week naar eigen zeggen een Russische desinformatiecampagne blootgelegd. De dienst ontmantelde nieuwssite Voice of Europe, die al jaren pro-Russische propaganda verspreidt.
Volgens inlichtingenbronnen is de site een doorgeefluik voor het Kremlin om politici uit Europese landen te betalen. In Nederland worden Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet en FvD-Europarlementariër Marcel de Graaff in verband gebracht met de beïnvloedingscampagne. De site, enkele jaren terug door Nederlanders gestart, was een podium voor radicaal-rechts.
Nederlandse politici namen geld aan om een pro-Russisch verhaal te verspreiden.
"Met grote bewondering kijk ik naar jullie waardevolle en unieke werk, ik lees de Voice of Europe elke dag", zei PVV-leider Geert Wilders in 2017 in een interview met de website.
"Wilders laat zich niet graag interviewen door journalisten, maar gaf wel een enkele keer echt exclusieve interviews aan Voice of Europe", zegt Coen van de Ven, journalist bij tijdschrift De Groene Amsterdammer. Hij deed in 2018 onderzoek naar Russische beïnvloeding en kreeg al snel Voice of Europe in het vizier. "Er stonden interviews op met radicaal-rechtse leiders, wat ook helemaal paste in het stramien van Russische desinformatiecampagnes."
Maar er bleken geen Russen, maar drie Nederlandse ondernemers achter de website te zitten, onthulde De Groene in 2018. Van de Ven: "In interviews met de ondernemers proef je tussen de regels door dat het ze om ideologische overtuiging te doen is. Maar het was primair een zakelijk project. Ze zagen een gat in de markt voor een Europese radicaal-rechtse nieuwswebsite."
Poetin-vriend koopt site
In de tijd dat Van de Ven de website onderzocht, lag de focus op West-Europa. Er verschenen berichten over rellen in Zweedse buitenwijken en een steekpartij in de Amsterdamse metro.
Dat veranderde allemaal na 2019. Van de Ven: "Op 31 december dat jaar verscheen er een heel kort bericht waarin ze lieten weten ermee op te houden. De Nederlandse oprichters verkochten de website aan een Tsjechisch mediabedrijf. Ergens in 2020 komt de website in handen van een Oekraïense oligarch die heel nauwe banden heeft met Poetin."
Die oligarch was de pro-Russische politicus Viktor Medvedtsjoek. Hij werd kort na de Russische inval in Oekraïne vastgezet na beschuldigingen van terrorisme-financiering. Later is hij uitgeruild met Moskou voor Oekraïense krijgsgevangenen.
Europese verkiezingen beïnvloeden
In de jaren na de Tsjechische overname verschoof de focus op Voice of Europe naar Centraal- en Oost-Europa. Wat hetzelfde bleef: interviews met rechtse politici zoals de Belg Filip Dewinter van Vlaams Belang, de Duitser Maximilian Krah van Alternative für Deutschland en Thierry Baudet van Forum voor Democratie.
Dinsdag onthulde een Tsjechische krant, op basis van gesprekken met inlichtingenbronnen, dat de website ook Europese politici betaalde. Met geld uit Rusland. Namen zijn niet genoemd.
"Ook Nederlandse politici namen volgens contra-inlichtingen geld van Rusland aan om een pro-Russisch narratief te verspreiden", zegt de Tsjechische onderzoeksjournalist Zdislava Pokorná. "Het belangrijkste doel is om de komende verkiezingen voor het Europees Parlement te beïnvloeden."
Dit laat zien hoe groot het risico is op buitenlandse beïnvloeding.
De Tsjechische premier zegt acties te ondernemen tegen het "pro-Russische netwerk". Tweede Kamerleden reageren geschrokken op de onthullingen. Wilders neemt nu afstand van Voice of Europe. Hij zegt er nooit geld van te hebben ontvangen en noemt de potentiële Russische beïnvloeding kwalijk. "Als dit waar is, dan wil ik weten: wie zijn dat? Welke partijen gaat het om?" Hij heeft een debat over het onderwerp aangevraagd.
Thierry Baudet
Op de Tsjechische site die de onthullingen deed, worden de namen van Forum-leider Baudet en Europarlementariër Marcel de Graaff genoemd. Zowel De Graaff als Baudet werd vorig jaar door Voice of Europe uitgebreid geïnterviewd.
Dat Baudet pro-Russische standpunten inneemt, is niet nieuw. En begin vorig jaar bevestigde het kabinet dat de Nederlands geheime dienst AIVD Baudet benaderd had vanwege serieuze aanwijzingen dat Russische agenten iets met zijn partij zouden willen.
Eerder deze maand reageerden Europarlementariërs verbolgen toen De Graaff een zeer pro-Russisch verhaal afstak in het Europarlement. Rapporten over de deportatie van Oekraïense kinderen naar Rusland noemde hij "pure propaganda". "Oekraïne is zelf de grootste leverancier van kinderen voor pedonetwerken, mensensmokkel en orgaanhandel."
51 Europarlementariërs schreven een brief aan de voorzitter. "De woorden van De Graaff waren heel duidelijk bedoeld om Rusland te verdedigen en Oekraïne in diskrediet te brengen", zegt de Belgische Europarlementariër Hilde Vautmans (Open VLD), een van de ondertekenaars. "We zijn heel erg bezorgd en willen weten of er Russische beïnvloeding is in het Europees Parlement."
Een medewerker van de Graaff wordt volgens de Franse krant Le Monde in de gaten gehouden door de Franse geheime dienst. Hij erkent tegenover Nieuwsuur dat hij pro-Russisch is en contact heeft met Voice of Europe. "Ik praat met iedereen."
Maar hij ontkent Russische betalingen te hebben ontvangen. Ook De Graaff en Baudet ontkennen betrokkenheid.
Het kabinet heeft van de Tsjechische geheime dienst meer informatie gekregen, mogelijk met namen, maar demissionair premier Mark Rutte wil niets kwijt. "Dat is een zaak van de geheime diensten. Maar dit laat wel zien hoe groot het risico is op buitenlandse beïnvloeding."
Journalist Pokorná verwacht dat alle namen van politici die Russisch geld aannamen "komende dagen" bekend worden. Vautmans wil dat het Europarlement De Graaff onderzoekt. "Op 9 juni zijn er Europese verkiezingen, mijn derde. Ik heb nog nooit zo veel bedreiging op Europa gevoeld. Europa staat onder druk van buitenaf, maar er is ook enorme druk van binnenuit."
Volgende week debatteert de Kamer over de Russische invloed.
