Ieder jaar werken er meer mensen van buiten de EU in Nederland. En dat terwijl er niet meer werkvergunningen voor deze mensen worden verstrekt. Dat blijkt uit een rapport van de adviesraad voor migratie dat vandaag is verschenen.
Het is moeilijk voor Nederlandse bedrijven om een werkvergunning te krijgen voor personeel van buiten de Europese Unie: jaarlijks zijn voor hen maar een paar duizend werkvergunningen beschikbaar. Werkgevers in lagelonenberoepen maken daarom steeds dankbaarder gebruik van een legale Europese omweg. Via uitzendbureaus uit vooral Polen en Litouwen is het wel mogelijk om deze mensen naar Nederland te halen, zo blijkt.
Die landen verschaffen jaarlijks honderdduizenden werkvisa aan mensen van buiten de EU. Alleen al Polen verstrekte de afgelopen jaren meer dan 500.000 werkvergunningen per jaar aan mensen van buiten de EU. Via de zogeheten EU-detacheringsrichtlijn komen er zo jaarlijks tienduizenden mensen van buiten de EU naar Nederland. Als je de vrachtwagenchauffeurs meerekent zijn dat er zelfs meer dan honderdduizend.
De EU-detacheringsrichtlijn is daar nooit voor bedoeld.
Vroeger ging het vooral om Oekraïners. Maar sinds de oorlog aldaar, zoeken Poolse en Litouwse uitzendbureaus het verderop. Inmiddels rekruteren ze mensen in Oezbekistan en Wit-Rusland, maar ook uit India en verder.
"Die EU-detacheringsrichtlijn is daar nooit voor bedoeld", zegt Monique Kremer, voorzitter van de Adviesraad voor Migratie. "Het was ooit bedoeld om personeel van EU-landen makkelijk in andere EU-landen te kunnen laten werken. Dat valt onder het vrij verkeer van diensten."
Het Europese Hof van Justitie heeft bepaald dat mensen van buiten de EU, als ze een werkvergunning hebben in een van de EU-landen, ook onder dat vrij verkeer van diensten vallen.
Uitbuiting
Weliswaar bestaat er sinds 2020 een meldplicht voor deze gedetacheerde werknemers van buiten de EU, maar de adviesraad heeft het vermoeden dat veel personen niet gemeld zijn en toch hier werken. "Dit werkt uitbuiting in de hand", aldus Kremer. Ze pleit dan ook voor meer controle op deze Europese sluipweg voor arbeidsmigranten.
Volgens de adviesraad kan Nederland wel iets doen tegen deze ontwikkeling. Dat kan door de flexibilisering van de arbeidsmarkt te beperken, door strikter te controleren of bedrijven de voorwaarden voor detachering wel naleven en door in Brussel te vragen om herziening van de EU-detacheringsrichtlijn door de vrijheid van diensten voor niet-EU-burgers te beperken.
Maximaal twee jaar
Vooral de bouw, de industrie, de distributiecentra en de seizoensarbeid in de landbouw maken van deze detachering van buiten de EU gebruik. Het gedetacheerde personeel mag maximaal twee jaar blijven. Vrachtwagenchauffeurs vormen een bijzondere categorie omdat ze uiteraard niet lang in Nederland blijven. Toch vallen chauffeurs die voornamelijk in Nederland laden en lossen, onder de Nederlandse wet- en regelgeving.
FNV-bestuurder Edwin Atema spreekt dagelijks met chauffeurs over hun arbeidsomstandigheden en maakt zich daar grote zorgen over. Onder meer omdat ze, als ze werken via de detacheringsrichtlijn, niet een Nederlandse rijvaardigheidstest hoeven af te leggen.
Volgens Imke van Gardingen, die op de detachering van derdelanders promoveert en ook werkzaam is voor vakbond FNV, worden vrachtwagenchauffeurs vaak niet meegeteld als het om detachering van een ander EU-land gaat. Maar dat is onterecht, vindt ze: "Nederland geeft zelf maar een handvol bestuurdersattesten uit voor derdelanders. Dat heb je nodig om hier te rijden. Terwijl er maar liefst honderdduizend kentekenregistraties zijn van derdelanders die via Polen en Litouwen zijn gedetacheerd. Dus dan zie je wel het belang om dat wel te registreren."
