Verhoging van de bijstand en stijging van het minimumloon zijn voorbeelden van effectieve maatregelen om te voorkomen dat er tienduizenden mensen in armoede bij komen. Dat zegt directeur van het Centraal Planbureau (CPB) Pieter Hasekamp in gesprek met Nieuwsuur. Gisteren waarschuwde het CPB dat, zonder extra maatregelen van het kabinet, het aantal Nederlanders dat in armoede leeft op kan lopen tot 1 miljoen.
Als het kabinet niet ingrijpt dreigen naar schatting 990.000 mensen, onder wie 230.000 kinderen, volgend jaar onder de armoedegrens te leven, voorspelt het CPB. Een forse toename, zegt Hasekamp. "Dit jaar gaat het om 825.000 mensen."
De overheid probeerde het afgelopen jaar met een scala aan maatregelen de hoge energiekosten en inflatie te compenseren voor mensen met een laag inkomen. Zo kwam er een energietoeslag van twee keer 190 euro, een noodfonds energie, een tijdelijke verhoging van de zorgtoeslag en van het kindgebonden budget, een verhoging van het minimumloon en daarnaast kwamen gemeenten zelf ook nog met verschillende regelingen.
Maar veel regelingen lopen aan het eind van dit jaar af. "Dat betekent dat met name de laagste inkomens meer moeite zullen hebben om rond te komen en dus onder die armoedegrens kunnen vallen.", aldus Hasekamp.
7 miljard euro
Hoogleraar sociologie Godfried Engbersen, voorzitter van de Commissie Sociaal Minimum, onderzocht in opdracht van het kabinet wat huishoudens nodig hebben om rond te kunnen komen en om mee te kunnen doen aan de maatschappij. Hij pleit onder andere voor het verhogen van de bijstand en het minimumloon.
"Dan praat je over een structureel bedrag van ongeveer 7 miljard euro. Dat is natuurlijk een omvangrijk bedrag. Maar door mensen een zekerder bestaan te geven, is ook veel aanvullend beleid - dat we nu steeds hebben - niet meer nodig."
De stichting Warm Rotterdam, een netwerk van ervaringsdeskundigen die weten wat armoede is, probeert iets te doen voor de naar schatting 80.000 armen in de stad.
Engbersen en zijn commissie benadrukken dat het bieden van bestaanszekerheid een grondwettelijke taak is van de overheid. De bestaanszekerheid van een omvangrijke groep is nu in het geding. "Wat we zien is dat mensen geld tekortkomen, vaak in de schulden raken en verzeilen in de schuldsanering."
Effectief
Hasekamp noemt de maatregelen die Engbersen voorstelt - het verhogen van de bijstand en het minimumloon - serieuze opties. "Wij hebben als CPB deze varianten ook doorgerekend. Dan zie je dat dat inderdaad een van de effectievere maatregelen zijn om armoede te reduceren. En als je specifiek naar kinderarmoede kijkt, dan zou je het kindgebonden budget verder kunnen verhogen."
"7 miljard is natuurlijk erg veel geld", vervolgt Hasekamp. "Dus ik snap ook wel dat een demissionair kabinet wat terughoudender zal zijn. En niet alles hoeft ook in een keer. Ik denk dat je op dit moment moet kijken wat het beste werkt en waar je dan het geld vandaan haalt."
Verkiezingscampagne
Voor het zomerreces eiste een meerderheid in de Tweede Kamer dat het demissionaire kabinet met nieuwe maatregelen komt die de verwachte stijging van armoede in 2024 tegengaat. Politiek duider Nynke de Zoeten: "Veel ministers weten na de val van het kabinet niet waar ze precies aan toe zijn. Vrijdag is er weer een ministerraad, daar zal moeten blijken of ze er samen de schouders onder gaan zetten en wat ze als demissionair kabinet nog met de begroting kunnen."
Het gehele demissionaire kabinet vindt wel dat er wat moet gebeuren aan de stijgende armoede, zegt De Zoeten. "En dat gaat dus inderdaad om miljarden." Waarschijnlijk zal de verhoogde zorgtoeslag, een maatregel die er specifiek is voor mensen met de laagste inkomens, wel blijven, verwacht ze. "Al zullen er ook impopulaire maatregelen nodig zijn om de begroting sluitend te krijgen. Dat is ook de inzet van demissionair minister Sigrid Kaag (Financiën). We zullen de komende weken zien of de verkiezingscampagnes niet al beginnen in de vergaderzaal van de ministerraad."
