Clarence Thomas is een eigenzinnige controversiële rechter. Hij geldt al drie decennia als veruit het meest conservatieve lid van het Amerikaanse hooggerechtshof. De afgelopen tijd kwam hij meerdere keren in opspraak. Onder meer omdat hij indirect geld aannam van een miljardair. De komende tijd staat hij opnieuw in de schijnwerpers. Dit keer vanwege een plan om positieve discriminatie in het hoger onderwijs tegen te gaan. Hier doet het hooggerechtshof in juni een uitspraak over.
Dan wordt hier een einde aan gemaakt. Dit houdt in dat er, bijvoorbeeld bij het toelatingsproces op universiteiten, geen rekening wordt gehouden met de achtergestelde positie van mensen uit minderheidsgroepen.
Volgens zijn biograaf Corey Robin is-ie 'de belangrijkste zwarte Amerikaan' van deze tijd. Hij is immers een van de negen rechters van het Amerikaanse hooggerechtshof. Maar hij is ook een van de meest onbegrepen Amerikanen: gehaat door links en verkeerd begrepen door rechts. Wie is deze man?
Karikatuur
Volgens Robin willen zowel progressieve als conservatieve politici in de VS de echte Thomas niet zien. Zij maken een karikatuur van hem, in de hoop dat het land hem daarmee ook niet serieus neemt. Probleem voor beide politieke partijen: Thomas voelt er niets voor zich als een karikatuur te laten wegzetten. Hij gaat zijn eigen weg, ongehinderd door negatieve publiciteit of aanvallen op zijn karakter. En hij heeft grote invloed.
Voor een portret over deze raadselachtige en intrigerende man ging Nieuwsuur terug naar zijn geboortegrond, in de staat Georgia. Thomas werd geboren in het geïsoleerde gehucht Pin Point. Tot zijn zevende sprak hij geen Engels, maar een creools dialect. Vanaf zijn zevende werd Thomas opgevoed door zijn strenge grootouders. Dat was zijn redding. Zijn opa bracht hem met harde hand discipline bij, en het belang van goed onderwijs.
Wat wij wilden, was een gelijkwaardige positie. Niet onder, maar naast witten.
Historicus Patt Gunn, gespecialiseerd in de lokale geschiedenis van Oost-Georgia, vertelt dat Thomas goed kon leren, waardoor hij naar de universiteit kon. Als student radicaliseerde hij en raakte hij in de ban van Malcolm X en de Black Panthers. Intussen werd hij aangenomen op de prestigieuze universiteit Yale, waar hij profiteerde van het programma van positieve discriminatie waar hij nu zo tegen tekeer gaat.
"Thomas ziet dat programma nu als smeken om een gunst, maar dat was het niet", zegt Gunn. Wat wij wilden was een gelijkwaardige positie. Niet onder, maar naast witten." Hoe dat ook zij, aan zijn universitaire opleiding denkt Thomas nu met walging terug.
Hij voert al jaren een kruistocht tegen alles wat naar positieve discriminatie en promotie van diversiteit neigt. Zwarte Amerikanen moeten er volgens hem op eigen gelegenheid komen. Een duwtje in de rug van (vaak witte) functionarissen ziet hij als een aflaat, waarmee zij vooral hun eigen zogenaamde voortreffelijke karakter van weldoener willen tonen.
Gedaan met zijn reputatie
Sinds hij werd voorgedragen als rechter bij het Hooggerechtshof in 1991 wordt Thomas al achtervolgd door schandalen. Tijdens de hoorzittingen voorafgaand aan zijn benoeming dat jaar raakte hij in opspraak vanwege seksuele intimidatie. Hij zou een vrouwelijke medewerker hebben bestookt met mededelingen over zijn kennis van en interesse in pornografie, terwijl zij daar niet op zat te wachten. Met terugwerkende kracht was dit de eerste MeToo-zaak in Amerika die nationaal (en internationaal) opzien baarde. Desondanks werd hij tot het Hooggerechtshof benoemd: 52 sentoren stemden voor, 48 tegen.
Thomas overleefde, maar zoals hij in zijn autobiografie My Grandfather's Son (2007) schreef: met zijn reputatie was het daarna gedaan. En hij hield er een levenslange wrok tegen de (volgens hem) progressieve elite aan over, die het niet eens was met zijn filosofie en agenda en hem dus maar wat graag had gedwarsboomd.
Niet onwettig
Onlangs raakte Thomas weer in opspraak, toen bekend werd dat de conservatieve miljardair Harlan Crow hem jarenlang fêteerde op vakanties. Crow nam ook de hypotheek over van het huis van Thomas' moeder. Een miljardair die de portemonnee trekt voor een van de negen belangrijkste rechters in het land: daar doken de media gretig op. Probleem: wat Thomas deed was misschien moreel verwerpelijk, maar niet onwettig.
Het echte schandaal in deze kwestie is volgens biograaf Robin dat Thomas dit zelf helemaal niet problematisch vindt. Sterker nog, hij juicht toe dat schatrijke Amerikanen bestuurders, en dus ook rechters aan het Hooggerechtshof, financieel steunen. Zo werkt dat volgens Thomas nou eenmaal in Amerika.
Volgens Robin is het een praktijk die van Amerika geen democratie maakt, maar een plutocratie, waarin de rijken het voor het zeggen hebben.
