Over corona, de klimaatcrisis, boerenacties, Gronings gas, de oorlog in Oekraïne, het WK in Qatar of noem maar op; in Nederland barst het van de protestmuziek. De doorbraak van het genre kwam in de roerige jaren zestig. Maar ook vandaag de dag zijn er nog volop artiesten met een (protest)boodschap.
Het protestlied is niet meer weg te denken, zien neerlandicus Laurens Ham en radiomakers Mirthe van der Drift en Rose Heijnen. Zij maakten voor NPO 2 een podcast - Doe Maar Normaal - over de geschiedenis van protestliederen in Nederland.
"Een protestlied is een lied dat de functie heeft om mensen onrecht te laten ervaren", zegt Ham, docent moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Hij onderzocht sociale bewegingen, en die gaan in Nederland al van oudsher hand in hand met protestliederen en strijdmuziek.
Sociale thema's
'Welterusten mijnheer de president', van Boudewijn de Groot was zo'n nummer, misschien wel het bekendste. Een politiek nummer over de oorlog in Vietnam dat voor het eerst in de hitlijsten terecht kwam. Ham: "Mooi hoe je sociale thema's kunt vertalen naar muziek."
En protestliedjes halen nog steeds regelmatig de mainstreammedia: bijvoorbeeld de Oekraïense Songfestivalinzending. Of onlangs het nieuws dat het lied 'Goedemorgen, morgen' van het Vlaamse duo Nicole en Hugo is uitgegroeid tot protestlied in Oekraïne.
Sophie Straat is protestzangeres. Ze maakte onder meer 'Wat is het kut om agent te zijn' en 'Tweede Kamer'. Ze zingt geen liefdesliedjes, maar alleen liedjes met haar persoonlijke boodschap. "Omdat ik een vrouw ben, en dus in de minderheid. Ik moet voor mezelf opkomen. Er is genoeg om over te zeiken."
Inspireren
De meeste protestliedjes zijn volgens Ham best hard. Hij noemt het nummer 'De dood van een arbeidsmigrant' van Hang Youth. Een protestlied over de arbeidsomstandigheden van arbeidsmigranten in Qatar bij de bouw van WK-stadions. "Zij zingen over alles. Over Qatar, over het kapitalisme, over het koningshuis, over wonen. Alles zit erin. Op een stevige, uitgesproken, socialistische manier."
In de 7-delige podcast tonen Ham en zijn collega's aan hoe muziek belangrijke activistische bewegingen heeft vormgegeven. "Wie luistert, leert hopelijk iets bij over de Nederlandse politiek en het Nederlandse activisme, maar we hopen ook mensen te inspireren om nieuwe artiesten te gaan luisteren", zei Ham eerder.
De basis voor de podcast is het boek 'Op de vuist', dat Ham in 2020 schreef, over vijftig jaar politiek en protestliedjes in Nederland.
