Eerst was er de One Love-aanvoerdersband, die in de ban ging. Toen het kleurrijke Belgische spelersshirt dat niet door de beugel kon. Qatar verbiedt, de FIFA voert uit, zo lijkt het. Maar hoe lang kan dat nog doorgaan?
Volgens sportjournalist Koen Janssen, auteur van het boek 90 minuten oorlog over politiek en voetbal, voert corruptie in de FIFA al terug tot de jaren zeventig. "Het werd alleen maar erger in de jaren negentig onder de toenmalige FIFA-baas Sepp Blatter. Hij bouwde een soort koninkrijk om zich heen van vertrouwelingen, die daar zelf ook rijk en machtig van werden."
"Zo kon het in 2010 gebeuren dat 24 mannen mochten beslissen over de toewijzing van het gastland voor het WK." Volgens Janssen heeft Qatar daar veel invloed op gehad. "Qatar heeft daar op een ongelofelijke wijze gebruik van gemaakt, door heel veel mensen om te kopen."
De machtigste voetballanden ter wereld slagen er niet in een onschuldige armband af te dwingen tegen de corrupte FIFA.
De opvolger van Blatter, de Zwitsers-Italiaanse Gianni Infantino, had beloofd corruptie binnen de FIFA aan te pakken en een integer beleid te gaan voeren. Maar volgens Janssen kunnen daar veel vraagtekens bij gezet worden. "Infantino is vooral iemand die het machtsspelletje erg hoog speelt en de inkomsten van de FIFA graag vergroot."
Daarnaast is Infantino ook gehecht aan het land, zegt Janssen. "Hij woont zelfs een deel van het jaar in Qatar en heeft ook goede banden met Saudi-Arabië."
Groter dan de VN
Om uit te leggen hoe machtig de FIFA nou eigenlijk is, neemt sporthistoricus Jurryt van de Vooren de Verenigde Naties als voorbeeld. "De VN bestaat uit 193 landen. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) heeft er 205. De FIFA heeft er 211. We hebben het dus over een organisatie die meer landen heeft dan de Verenigde Naties; dat is behoorlijk machtig."
Alle landen die zijn aangesloten bij de FIFA, mogen stemmen. "Kijk vervolgens hoe die landen verspreid zijn over de wereld: als je Afrika en Azië bij elkaar optelt, heb je al de meerderheid. Europa doet er dan niet meer toe. Daar maakt Infantino, net zoals Blatter vroeger, veel gebruik van. Hij richt zich op Afrika en Azië zodat Europa in het geheel niet meer nodig is."
Hoewel het WK nog maar net is begonnen, nam de FIFA onder druk van gastland Qatar al meerdere controversiële beslissingen. Zo werd het alcoholbeleid op het laatste moment ingeperkt en werd zeven landen, waaronder Nederland, onder dreiging van sportieve sancties afgeraden om de One Love-band te dragen. Die aanvoerdersband is onderdeel van de KNVB-campagne 'Ons voetbal is voor iedereen'.
Wie de band wel draagt, kan een gele kaart verwachten. KNVB-directeur Marianne van Leeuwen zei eerder dat de KNVB hierdoor "geen kant meer op kan".
Ook buitenlandse media zijn kritisch op de beslissingen van de FIFA. Zo schreef de Spaanse krant Mundo Deportivo eerder: "Deze beslissing zal Infantino de rest van zijn leven achtervolgen. In Qatar heeft hij zichzelf opgehangen met de regenboogvlag."
De Duitse krant Bild schreef: "De machtigste voetballanden ter wereld slagen er niet in een onschuldige armband af te dwingen tegen de corrupte FIFA."
Toch zal de voetbalbond zich hier weinig van aantrekken, zegt Van de Vooren. "Binnen de internationale sport is het niet mogelijk om een georganiseerde tegenmacht te krijgen. Veel landen zijn namelijk afhankelijk van de directie, de FIFA of het IOC." Er is volgens hem dus geen sprake van onafhankelijkheid. "Daarom kan de FIFA zowel de wetten voorschrijven als veranderen en controleren, en dat allemaal met volkomen willekeur. Dat zien we nu gebeuren."
Ook Janssen denkt dat de kritiek niet veel invloed zal hebben, maar hij denkt wel dat het omstreden WK de FIFA en Infantino nog lang zal achtervolgen. "Het WK-circus gaat hierna vast gewoon weer door, misschien met iets meer aandacht voor mensenrechten. Toch zal de voetbalwereld nog lang niet klaar zijn met dit bizarre WK. Ik denk dat we het hier over honderd jaar nog over zullen hebben."
